شئرگوته کس: محمد شمس معطر
منظومه : اُویی
شئرگوته کس دکلمه امره
- حاجی گول – بخش یک
زمت: ۳۰/۵۶ دیخه
۲۸/۳ MB
- حاجی گول – بخش دو
زمت : ۳۰/۴۶ دیخه
۲۸/۱ MB
منظومه ی گیلکی دامون
شئر بوته کس : محمدولی مظفری
زمت: ۳۰/۰۵ دیخه
۲۷/۵ MB
شئرگوته کس: فخر موسوی آستانه ای
منظومه : اُویی
شئرگوته کس دکلمه امره
- آویی - بخش یک
زمت: 31/46 دیخه
29 MB
- آویی - بخش دو
زمت : 31/46 دیخه
29 MB
شیون فومنی
شئرگوته کس: شیون فومنی
منظومه : گیله اوخان ، گاوِ بخش
شئرگوته کس دکلمه امره
- گاو – گیله اوخان
زمت: ۲۰/۵۷ دیخه
۱۹/۱ MB
منظومه ی بلند کل شریف – موخوس
شاعر: مصطفی رحیم پور سیاهکلی
داستان : زندگی مشقت بار شخصی به نام کل شریف …
- دانلود بخش یک:
اندازه : ۳۰٫۴۳ دقیقه
۲۸٫۱ MB
- دانلود بخش دو:
اندازه : ۳۱٫۳۶دقیقه
۲۸٫۹ MB
منظومه ی بلند کل شریف – بخش گالشِی
شاعر : مصطفی رحیم پور
داستان : زندگی مشقت بار شخصی به نام کل شریف …
- دانلود بخش یک:
اندازه : ۲۷،۲۰ دقیقه
۲۵ MB
- دانلود بخش دو:
اندازه : ۲۷،۰۳ دقیقه
۲۴،۷ MB
نیویسک نوم: شعرهای گیلکی افراشته
بینویشته کس: محمدعلی راد باز قلعه ای-افراشته
ولگون : 284
قعطه ای ازکتاب عودل رحیمکه قدید شاعرمنظومه دیلمی رودباری نوشته احمد بابائی دوگاهه (اسرافیل)راتقدیم میکنم:
گلسوا بگوت شکوفه جون/پاواش بشه تنیسر /امه دکن تنیرا/زی واش دتر شو دکت /ته بلا مه سرا بکت /شکوفه خونم تنیر اوکورد /اتش اوکورد چه اتشی /شولع ولوول کورده/گیزی بزع تنیرا/اوشه بزه اون دورا/گهنه حصیرا بگند /بنشت حصیر گوشه/سرخ تنیر اتش شکوفه سپده دما/ بکورد سرخ نارنج /شکوفه مگو گل وول /عزیزه چیه ی/فارسون لهجه خوشگل.
برگردان فارسی:
گلسبا گفت شکوفه جان /پا شو برو هیزم بریز تنور را روشن کن /زود باش دختر دار ه شب میشه /شکوفه خانم تنور را روشن کرد /اتش درست کرد چه اتشی /دوره وبره تنور را جارو کرد /ابپاشی کرد حصیر کهنه را پهن کرد ونشست گوشه حصیر / سرخی اتش تنور /صورت سفید شکوفه را مثل نارنج سرخ کرده بود /شکوفه نگو مثل گل دوست داشتنی به لهجه فارسی خوشگل .
بنویشته یه ایدامه بشین
.
.
.
اسپــرو او بومـــه لولــع لولـع/خبـر بوردن مــه یار خیـــلی معلولـــع
بشه یارابگو معلولیت چیست/دلا بامون بکن دوشمن سگ کیست
نوشته احمد بابائی دوگاهه(اسرافیل)
دوستا چه ولاوی شیـــشه و و نفــتی کله / چه کوشکه در کوشکی خانه و چه خرفی کله
چه شار ، چه شــمس ، په شــلوار پابـــره / شــــون و ول وارنـــگ و یکیــنه دوستـــه وره
***«پیر شرفشا»***
ولاو : گلاب
خرف : سرخس
شار : شال
پابره : لبه
اوی : بی
ول : گل
ته که می شی بمو چاره بیاموج / که این تاریک شوانرا چون کرم روج
گــهی واجم که کی این روج آیـو / گهی واجـم که هرگـز وانه ای روج
***«باباطاهر»***
مو : من
آموجیئن : آموزاندن
شو : شب
روج : روز
یتا روز
یک روز
آسمونا تنها ونوم
زیر آسمان آبی و به تنهایی
درفکه سر نشینوم
به کوه درفک می روم
تا به تا ابرونه جا
دانه به دانه با ابرها
ستارونا اشماروم
و در شبها ستاره ها را شماره می کنم
ماهه جا خنده کونوم
با ماه می خندم
گلونا دسته به دسته مو چینوم
گلها را می چینم
اوشونه بویا تره هدیه اوروم
عطرشان را برایت هدیه می آورم
ورفونه سر نشینوم
روی برف می نشینم
زی دارونه گوله جا
با گل درحتان زیتون
تره اللا چاکونوم
برایت گردنیند درست می کنم
ته می یا
گیسوانت را
اسپرویه آوه جا مو شونه زنوم
با آب سپیدرود شانه می کنم
اسپرو خنده کونه
سپیدرود می خندد
مو اونه تیشکه آوا
من آب زلالش را
یه تا گوله اوگوروم
کوزه ای بر میدارم
ته چمونا اوسینوم
به چشمهایت می مالم
که هنی سو آگیرون
تا دوباره روشن شوند
تو مرا خوب بونی
مرا خوب ببینی
مرا ته جون آگیری
مرا در آغوش بگیری
مو ته کشه میونی
من در آغوش تو
تره آواز اوگنوم
برایت آواز بخوانم
تره " مار "
برای تو مادر
تو که زمستونه شوون
برای تو که در شبهای زمستان
مرا ته کشه منون جا دی ییه
مرا در آغوش می گرفتی
تا که سرمای جا مو یخ مزنوم
تا از سرما یخ نزنم
تا که سرمای جا مو یخ مزنوم
تا از سرما یخ نزنم
کورا هیسه ی الونای کی ور نیشتی ندونم
فنار فنار تی واسین لاکوی مو گریه کونم
آخه می گناه چی بو مه بنای دورا بوی
بشوی می رقیب ور تی بلا می سر هنده تو جورا بوی
کورا شودری الان کی واسن بگوم مو
لاکوی تو مه دس ویتی تی پا پس ویتی آی قشنگ لاکوی
تو می دیل و می جان بی یه روز
تو می شیرین زبان بی یه روز
مگر ته خاطرا شوی مگه
می همرا مهربان بی یه روز
لاکوی د دونم الان یاد نابنی تو تی شیرین گبانه
لاکوی د دونم الان یاد نابنی تو تی شیرین گبانه
مگه می با نوتبی د با لنگرود بی مو تاسیونه
بیا ای روز روزان یه سر رودسر شونم مو
تی تی بولی موسونم تی واسین پر زنم مو
تی واسین پر زنم مو تی واسین پر زنم مو
اگه رو راس بیبی دونیا تی جایه
تیره کیشمیش نخود موشکیل گوشایه
تی سر دوشمندِ سایه جیر نیبه سبز
بکفته دارِ گول لانتی کولایه
ترجمه :
اگر صادق باشی همه ی دنیا از آن توست
و حتا کشمش نخود برایت مشکل گشاست
هیچگاه سرت در زیر سایه دشمن سبز نمی شود
زیرا گُل درخت افتاده قارچ است
گیلکی
دونیا راشه مانه آدم رادوار
هیچکی پاسختا نکود اروزیگار
بآمو هرکس بشو خوخانه بنا
حاج حاجی ببوسته خولانه بنا
خوچوما گرده کوده آلوچه ر
بشو ، اما بنا باغا کوچه ر
دوسه روزی هی ویرشته هی بکفت
خاکابوسته بادامرا راد کفت
بشونه نام بنا نه م کی نیشانه
اوجیگائی کی عرب نی بیگانه
هیچکی ر دیل نوسوجانه روزیگار
تراقوربان ، تی هوا کارا بدار
عمر امی شین یخه دونیا آفتاب
ذره ذره کرا بوستاندره آب
-----------------------------------------------------
برگردان فارسی
دنیا چون راهگذر است
دنیا چون راهگذر است و آدمی رهگذرش ،
هیچکس در این روزگار پاسخت نکرده است
هر کس که به دنیا آمد خانه اش را گذاشت و رفت
همانند پرستویی که لانه اش را گذاشته باشد
برای گوجه درختی چشمانش خیره بود
اما رفت و باغ را برای کوچه گذاشت .
دوسه روزی افتان و خیزان زندگی کرد
و آخرخاک شد و به همراه باد راهی شد .
رفت و نه نامی نه نشانی از خود گذاشت ،
رفت به جائی که عرب نی بیندازد
روزگار برای هیچکسی دل نسوزانده است
قربانت گردم هوای خودت را داشته باش
عمر مانند یخ است و دنیا آفتاب ،
یخی که ذره ذره در حال آب شدن است
مو پابرنده گیله مردم برار
من گیل مرد پا برهنه هستم
همیشه کاره سخت و سنگین کونم
دائم کار سخت و سنگین می کنم
اگرچی می سفره همش خالیه
گرچه سفره من ساده است
سفره شهریه مو رنگین کونم
سفره شهری را من رنگین می کنم
خوش دارم بهاره دوس دارمه می کاره
بهار را خوش دارم ، کارم را دوست دارم
هیچ جایه دونیا نمانه می سبزه توم بیجاره
هیچ جای دنیا مانند تو بیجار سبز من نیست
ریفق می شین ، می تیج و دازه و بیله
رفیق من ، داس تیز و بیل من است
می دوشه سر کلاکت زیبیله
روی دوشم چوب دستی و زنبیل است
مو گیله مرد ساده یم
من گیل مرد ساده هستم
کینه دینه می دیله
کینه در دل من نیست
خوش دارم بهاره دوس دارمه می کاره
بهار را خوش دارم ، کارم را دوست دارم
هیچ جایه دونیا نمانه می سبزه توم بیجاره
هیچ جای دنیا مانند تو بیجار سبز من نیست
موقعه کار ، عیبادت و می کاره ، با هم کونم
وقت کار ، عبادت و کارم را باهم انجام می دهم
بعد خودا روزیه مردومه فراهم کونم
بعد از خدا روزیه مردم را فراهم می کنم
کاره می شین خدمته مردومانه
کارم خدمت به مردم است ،
جا می شینی می سر بولند گیلانه
جایم گیلانه سر بلند است
شوکر خودایه کونمه تا کی مره نفس دره
شکر خدا را می کنم تا نفس در من است
هیچ کسه محتاج نبمه تا چولوره می دس دره
محتاج هیچکس نمی شوم تا بیل در دست دارم
خوش دارم بهاره دوس دارمه می کاره
بهار را خوش دارم ، کارم را دوست دارم
هیچ جایه دونیا نمانه می سبزه توم بیجاره
هیچ جای دنیا مانند تو بیجار سبز من نیست
**تره ترکانم چیست؟
ضربه ی شدید روحی که یک گیلک قبل از دعوا به حریف وارد می کند. *** **خروسه خودکشی می کند میبرنش کالبدشکافی می بینن تو قلبش نوشته: "فقط زرد کولشکن" *** **تی دیل دریا می دیل خشک زمینه تی خنده تی نگاه چی دلنشینه **تی واسی من بزم دیل به دریا که او دریا میان مردن شیرینه **بلا میسر چیست؟ کلمه ایست که گیلکها بجای دوستت دارم از آن استفاده می کنند. پس تی بلا میسر. *** **عکس العمل گیلانی ها بعد از زمین خوردن فرزندشان: یاعلی...!یاعلی...! پس از اطمینان رفع خطر. تی لنگ بشکفه به حق علی،آواره ببی،جان بدی به حق ۵تن،کوری مگر. *** **می لبخند نیدین خلوت جا گریه کونم مردم حرف واسی می ظاهر خوب چاکونم **تی وفا ره بیمیرم ای که می آه ونفسی می دیل خبر ناری ننی چی سخته بی کسی
ای شِه̌ ر خودم بوتم گرچی جای کار زیاد دنه شمه به شیمه بزرگی می ایشتباهات ببخشید
(این شعر رو خودم گفتم البته جای کار زیاد داره ولی شما به بزرگواری خودتون ببخشید)
شعر طنز گیلکی – داستان یک خواب
قالب : مثنوی، گویش : بیه پیش
علی رضاپور
مه یاد هنــــه یه روز که مو بختــــه بوم/هیتو کی می سره بالش سر بنه بـوم
هوتو بوشــــــــوم خوˇو مئن گوذشتــه/ می چوم و دیــــم ای زمت وگرســـــه
بدم برار جنـــــــگ مئــــن ایســـم مـــو/ بوتم خودا !چیسه ؟ کوره بومم مـــو!؟
یک نفره نیگا گودم فترکسان ژیهار گود/ یه نفرم زخمیونه اسبون سرسوارگـود
یک نفرم و شمشیـــــر و توˇره امــــره/ یک نفـــرم نیـــــــزه و دارˇه امــــــــره
زیــــــــــه درن و همدیـــــگر کوشتــرن/ یک عده یـــم جنگ مئـن وُوˇشتــــرن
بکـــوشتــن و دکـــــوشتـن و دبیشتـن/ همـــدیگره خـــــونِ همه فوتـــوشتن
خـــودا ای روزه نـــــری هیچ کــس بـه/ تال و تیلـــــوس مملـــــکت ایتـــو بــه
***********************
ای هاگیـــر واگیــــر مئـــنم مـی بختــه / دوزخ مئـــن اوتاق بیتــم سو تختـــه
مو کـــی ای جنـــگ هیـــچ بنـا ننـا بـوم / ولـی می پا کالنــجار مئـــن بنا بـوم
یک طرفه نیـــــــــگا گـــودم ســــــوارون / امــــه درن عین هـــو تونـــده وارون
مه جای کی به اشتباه بیته بون،ندونم؟/ولی می جون قصد بوده بون مو دونم
داد بُـدم فریــــاد بُــــدم در بــــــوشـــــوم/ می جونکه ویتـــــم و مــــو ویرˇا بوم
می عمر مئن ایتو هیـچ وخت نودُوˇسم/ روستم اسپ مو تونـــد تر بودُوˇسم
نفس نفــس زیه دره بوم ، جـــون بــِـدَم/ می دوته دسسته دوته پا قرض هدم
مـــــــی دسسونِ بزم دوته زونو ســـر/ بیاسم و نفس بیتم یکته توسه دار ور
*************************
یک نفرم دوخـــونده مو فــرس تو بر من/بوتم چیسه،چی بوبو؟کیسه دوشمن؟
بوته ایشون فترکسن امه مرز و دیـــاره/ بیه برار اینـــی که اِرˇه مردره تی یاره
به جون مو هچی گوتــــره بو دونســــم/ خواسم محل ننم کانجار مئن دربشم
می امره بوتمِی نه ری تی هم سرا بو/هرکی که بو گیلک بو تی پیله برارجابو
وگرســــم و نیـــــگا گودم خشنــــگ تر/لاسپاره ی و پاتوˇوه،نمتی کولا برسر
چار نفرم اینــــه دوره گـــــوده بـــــون/شمشیر و نیزه امره نامردی زیه دره بون
توره بومِی ژگره بــــزم ، بودوˇســم /یکته کولاکت ویتم و آل موسون پرر هیتم
می دس و پره هیتـــو پررا دم هـــوا / نــاˇره گــــودم ژیهــــار گـــودم اَی خودا
می زُبونـــِی می حلقهِ بیــرون بومـا/ دیو سپـــــید خـــــــو خوˇنه بیــرون بوما
او چـــــار نفر کی مه ایتو بـــده بون / خوشون مئن هیشــــکی ایتو نِـده بون
همدیـــــــگره گبون گبـــونی بوتــــن/ در بوشـــون و خوشـــون جـــــون ویتـن
بیسم و خنــــده بـــــودم و دگرســـم/ خواســـم بوگوم نتــــرس برار مو ایسم
خواسم بوگوم بدم کی هیشکی نیسا/ بدم برار او کـی اوشونه پیشــتر ایسا
هیتــو کی مو گرم ای ماجرا بـــــوم / می فیکر و ذیکر مئن چــــــرا چـــرا بوم
یکتــــــــه سوار بوما بزه می کلــــه / هوا بوشـــــو می کـــله کـــوف قولــــه
هوتــــو کی می کلــــه هوا مئــن بو / می جونــــــکم زیمین ســر وُولوُˇو بو
بوتــــم آخه کلـــه خراپ به تـــو چـی / خواسسی تی جون ویگیری در بشی
آخر ای که تی جنـــــــگ نوبو کلـه خر/ کولاکتِ ویتی بوشـــــوی جنــــگ سر
خوˇو جی مو بپرسم ســر حال بومـم/ بوتـــــم خودا تی نوکرم ! مو زنــــدم؟!
بوتم خـــودا جون ای چه بخته ننــگه؟/ جهندمم بخوام بوشوم مه بـــه تنـگه؟!
همه خوشونه خوˇو مئن گنج قارون اینن/پول مره ماشین ماکسیما و توندر هینن
مو خواه بوشـوم جنگ مئـــــن بمیـرم؟ / مردوم جـــون واسـی مو دمیـــــرم؟!
ایجــــــور که زیندگی نیه خودا بَمَردم / ای همـه سختـیِ امره پا جی بکتــم
هیتو کـی مو گوتره بــوم پوشت هـم / می بخت و طالــــه بد گـوتم دم به دم
بفهمســـــم چی گوتــــرم بداشتــم / یکته بنــــم می گوش جی بکاشتـــــم
بوتــــم خـــــودا غلــط بودم ، ببخشیـد / نفهمســم چی گوتــــرم ببخشیـــــد
خاکن می ســـر کی ای گبــــونهِ بزم/تی امره مو هیچ وخت ای جور گب نزم
می حال کی سر حال تر و سر حال بوما/ هیتـو استغفـــــرالله مـــی زبونهِ امـا
خجل بوبُم سورخه شوم جا جی ویریسم/ یکته پیلیسکیــن مه بیتم دبیشتــم
کوتاه بومــــــم قططـــه گودم دپــــاختــم / می زینـــــدگی کار و باره وگرسـم
خواستگاری
یه شو بشوم زن غــــازی برای مشتی قُلــــی مشته قلی چه کارا ؟ مهندسی بیکارا مشته قلی چی دانه ؟ الون هیچی ندانه آخر چر ندانه ؟ جواب بدا قلی پیر. هر چی داشتیم بفورتیم بیجارونه بفورتیم می باغونه بفورتیم زردگو بفورتیم خرج دانشگاه بودم قلی مهندس چودم قلی الون آماده خو اینه که داماده. اگر قلی ندانه آدم خوبی ایسه پیرکه خوبی دانه مارکه خوبی دانه خاخور خوبی دانه اخلاق خوبی دانه رفتار خوبی دانه بیرون هیچی نخونه. عروس پیر، گب بما اخلاق و رفتار که نشد زن غازی این که نشد دامادی این که نشد زندگی مهریه چندته دانه یه ته وگرسه بوته بگیر 1000 ته سکه دانی هدی ؟ نه نه ندانیم بگو 500 سکه دانی هدی ؟ نه نه ندانیم . عروس مارم گب بما مال و اموال ندانی مهریه که ندانی آپارتمون ندانی کار خوبی ندانی ماشینکه هم ندانی تو می بگو زن واسه چی تو خوانی لاکوی خوانی بکوشی کار امرا بدوشی امو لاکوی هندنیم و هندنیم مفت و مثل هندنیم قلی که پیر گب بما قلی اونه دوس دانه خیلی هم دوس دانه خدارو شاهد گینیم هر چی دانیم فورشنیم هر چی دانیم مهر کونیم یته پراید هینیم صبح تا غروب گاز دنیم گُلی که راضی کونیم . غم خوبه ویگینیم شادی باهم سهم کونیم هندنیموی هندنیم لاکوی امو هندنیم مفت و مثل هندنیم لاکوی بقض بترکس اینه پیری دپرکس خلاصه اون گب بما اونه چوشم اشک بما لاکوی بوته او بوبا اوی اجی الون هیچی نخوانم مهریه مونخوانم یکته اطاق مو خوانم یکته چراغ مو خوانم یه مثقالی خرت و پرت طلا ملا نخوانم فقط قلی مو خوانم پیر بوته تام بزن کی تا بوته گب بزن تی زبون گاز بگیر تی دهن اوبکش بشو آواره ببو لاکوی دل بشکسه چشم ارسو فوسسه چند شو وچند روز ببو قوت و غذا نخورده خو گب هیچکه نوته داییم خو گریه بوده غصا خو دیل پوروده بوده تا که یه روز ابری بو کوهونه می بیته بو دنیا اینه تارا بو بو همه جا اینه غمین بوبو رادکته روخولب نگاه بوده باغونه نگاه بوده دارونه گوش بدا بولبلونه نگاه بوده سنگونه نگاه بوده راهونه چشم انتظاری بوده قلی که ییدانوده نگاه بوده ماهبنه اوشونه دوخون بزا گریه و زاری بوده اوشونه اما گب بزا خودل حرف بزا ارسو اونه امون ندا ماهین عروسی کونن اَمِ موسون غم خونن شمونان غصه دانین شموم جدایی دانین شموم مهریه دانین شموم بزگتر دانین اینقد خو امرا بودته تا که اینه دیل بیته خودش فدا روخونه تا برسی به ،قلی شونه خونه قلی خونه جیرته بو اور نرسه بمورده گلی روخونه دمورده او نخورده بمورده لاکوکه مُرد بیتن عروس نبو گلاودن قلی بما قبر سر خاشا ببو خاک برسر قلی که بغض بیته بو اینه گلی بیته بو همه بوتن قلی بود این فتناکه هم از او بو یته بوته شکایت یته بوته کولاکت یته بوته او فدیم تا نکبت ببوری قلی نوم باید بمیری قلی بشو پوردسر شمر ندم دردسر نگاه بوده روخونه بدا گلی ،قولیکه دوخونه قلی پیران نکنده اوبکته بمورده قولیکه مُرد بیتن داماد نبو گُلی که ور گلاودن
باز به خانه مان برگرديم ،خانه ديروز وامروز و فرداي من
ام خونه ، ام خونه ، ايسه كنار روخونه
خانه من كنار رودخانه است .
هر وقت او زيادي هنه ديكنه ام ايونه
هر وقت سيل مي آيد آب وارد خانه ام مي شود
ام خونه ، ام خونه ، ايسه گالپوشي خونه
خانه ام با علف هاي مردابي پوشيده شده است.
ام خونه ، ام خونه ، دور تا دور ايوونه
دورتا دور خانه ام ايوان است .
اون پشت پلي فاكونه كلاج و كشكرك دانه او نه سر لونه
پشت خانه ام فضاي خالي دارد ، كلاغ و زاغ بر بالاي آن لانه دارند .
ام خونه ، ام خونه ، حاجا جي جير دانه لونه چوشنك جو سر دانه خونه
در خانه ام پرستو ها و گنجشك ها لانه دارند
ام خونه ، ام خونه ، جير دانه دود خونه ، جور تلار دور ينه
خانه ام داراي اتاقي است كه در آن آتش روشن مي كنم و يك اتاق هم در طبقه بالا دارد
ام خونه ، ام خونه ، سرجور خارك بزايم برنجه ، جير بنايم دوجه برنجه
در خانه من در حالي كه برنج ها را براي خشك شدن و دودي شدن از سقف آويزان كردم برنج را براي پختن خيس كردم
ام خونه ، ام خونه ، پيچه نيشته كناره ، كلو كونه ناره ، زاك دره گاره همه شير وانه
در خانه من گربه گوشه اي نشسته ، گوساله گوشه اي ديگر و بچه هم در گهواره ، همه شير مي خواهند
ام خونه ، ام خونه ، حياط دله كندوجه ، پشت پلي گو گاچه
در حياط خانه من انبار برنج است و پشت خانه من طويله گاوها
ام خونه ام خونه يطرف تورف دره سبزي باغه يطرف توت رچه ميون تيلماره
در يك طرف خانه من باغ سبزي است در طرف ديگر جايي براي پرورش ابريشم
ام خونه ، ام خونه ، دانه يته كرك لونه ، خروس اون ميون جميته خو كر كونه
در خانه من لانه مرغي است كه خروس در آن مرغ ها را دور هم جمع كرده است
ام خونه ، ام خونه ، حياط دله چاي باغه ، پشت و پلي بيجارگه
در حياط خانه من باغ چاي و پشت آن مزرعه برنج است
ام خونه ام خونه حيط هلي داره روخو لب لليك داره
در حياط خانه ام درختان گوجه سبز و كنار رودخانه درختان جنگلي است
ام خونه ، ام خونه ، همه خروس اويي ام ورسنن ، شال اويي ام خوسنن
در خانه ام همه با صداي خروس بيدار مي شوند و با صداي شغال مي خوابند
ام خونه ، ام خونه ، دار دره سر بسر هندونه ناي دو چو سر
خانه ما پر از درخت است و هندوانه بر بالاي ستون رديف چيده شده است .
ام خونه ، ام خونه ، يا طله اويي كونه يا زاك ونگ زئنه يا گو ناره كونه
در خانه ام يا خروس مي خواند يا بچه گريه مي كند يا كه صداي گاو مي آيد
ام خونه ، ام خونه ، تلارسر بنشتي ، باد اوا دئنه تي كشتي
در خانه من وقتي روي ايوان مي نشيني باد خوبي مي آيد .
ام خونه ، ام خونه ، نه غمي بو ، نه غصه ، نه قحطي بو ، نه سختي
در خانه من نه غمي بود ، نه غصه اي بود ، نه كم و كسري بود ، نه سختي آنچناني
ام خونه ام خونه همته روز كار نا بو بازار شون بار نا بو
خانه ما همه روز كار بود و هميشه محصولي براي بردن به بازار بود .
امـروز
ام خونه ، ام خونه ، گالين بنان بپيسن ، سرچون بنان بشكسن فا كون بنا فوسسه
سر پوش خانه ما پوسيده ، چوب هاي روي آن شكسته ، پشتش ريخته .
ام خونه ، ام خونه ، ببو ميلوم لونه
خانه ما شد خانه مارها
ام خونه ، ام خونه ، حاجاجي بشو شومار خونه ، چوشنك زاكون ببون ميلوم به دونه
پرستوها از خانه ما رفتند ، بچه گنجشك ها را مار خورد .
ام خونه ، ام خونه ، ننه صندوق دوز ببرده ، اون كركون شال بخورده
صندوق مادر بزرگ را دزد برد ،مرغ هايش را شغال خورد .
ام خونه ، ام خونه ، چايي باغ تيف بزا ، توت ولگ بيد بزا
باغ چايي ام پر از علف هاي هرز شد، برگ هاي ده ، گو با طويله بفورتهرخت توت از بين رفتند .
ام خونه ، ام خونه ، آغجون حسني تست زانه بدر خانه من پدرم براي رفتن به كلاس تست كنكور حسني گاو هايمان را با طويله فروخت .
ام خونه ، ام خونه ، حسني عالم ببو ، آدم نبو
حسني با سواد شد ولي آدم نشد .
ام خونه ، ام خونه ، حسني پژو هيتنبه بيجار كله بفروته ، دق بدا خو پير بكوشته
در خانه ما حسني براي خريدن ماشين پژو مزرعه پدر را فروخت و او را دق مرگ کرد فردا
بيه دست به دست هم بديم
بيا دست به دست هم دهيم
ام خونه ، دوباره سر بكونيم
دوباره خانه مان را بسازيم .
كله آتش بكونيم قابدون اودكونيم چاي دم بكونيم
آتش روشن كنيم كتري را آب كنيم چايي دم كنيم .
همه دخون بزنيم يك كمي همديگر امرا گب بزنيم
همه را صدا كنيم ، دور هم جمع شويم ، كمي درد دل كنيم .
ام گرك و دوچو سر هندونه خربزه دچينيم
دوباره خربزه و هندوانه را بالاي ستون هاي خانه مان بچينيم .
حاجي جيكه ايونسر لونه چا كونيم
براي پرستو ها لانه درست كنيم
چوشنك دونه فكونيم
براي گنجشك ها دانه بريزيم .
شال تله دوزنيم ،گبر با تير نزنيم
تله شغال را جمع كنيم ، پرنده ها را با تير نزنيم .
تفنگ بشكنيم ،دوم فيچينيم
تفنگ ها را بشكنيم ، دام ها را جمع كنيم .
بس واچينيم آشغال روخونه دنكونيم
سد هاي داخل رودخانه را جمع كنيم ، آشغال را را در رودخانه نريزيم .
اشبول بوده ماهي نگيريم
ماهي كه مي خواهد تخم ريزي كند را صيد نكنيم .
كرك لونه برا بگيريم
براي مرغ ها لانه درست كنيم .
ام گوون گاچه چاكونيم
براي گاو هايمان طويله درست كنيم .
برنج هنده كندوج دكونيم
برنج ها را با ساقه انبار كنيم .
بيم يكديگر بال بگيريم
بيايم دست يكديگر را بگيريم
دخون واخون بكونيم
يكديگر را صدا كنيم .
همه گرداگيريم تشت سر بزنيم
همه را دور هم جمع كنيم و روي تشت بزنيم .
بخونيم شادي بكونيم
بخوانيم و شادي كنيم
موجوما نون خولفه آغوز دچينيم
در ميان سيني نان محلي و گردو بچينيم .
همه دخون بزنيم تارف بكونيم
همه را صدا كنيم و به همه تعارف كنيم .
زاكون جيب نخود دكونيم اوشونه سر گول نزنيم اوشون پا بون گول فوكونيم
در جيب بچه ها نخود و كشمش بريزيم ، آنان را گول نزنيم بلكه زير پايشان گل بريزيم .
غم و غصه پهلوونون مسون ويجه گيريم گل بزنيم
غم و غصه را مثل پهلوان ها بلند كنيم و به زمين بزنيم .
نامهربوني واش موسون بكنيم كول بزنيم
نامهرباني را مثل علف هرز بكنيم و يك طرف بيندازيم .
برم شادي دو دستي ببوريم بكته آدمون كش دكونيم
جايزه را به بازنده ها بدهيم
ام خونه دور ديما خوب بگيريم اون ديوار پيپ بزنيم
دور و بر خانه مان را خوب بگيريم و آن را تميز نگه داريم .
يكديگر چوشم آرسو پكا كونيم همديگر ديم اوبزنيم
اشك هاي يكديگر را پاك كنيم و با آب صورت يكديگر را بشوييم .
(( هنده وگرديم به ام خونه ، ام خونه ))
(( بازم برگرديم به خانه خودمان ))
نگيرم يكديگر اندي بهونه
براي يكديگر بهانه نگيريم .
معلوم نيه امروز فرده بمونه
معلوم نيست امروز براي فردا باشد .
تی نازه قوربُن ( قربون ِ اون نازت بروم )
لاکو جُن- تی- دَهَنه بازه قوربُن
چقد ناز دئنی تو تی نازه قوربُن
تی ماره پوشت ایسای مِه خنده کُنی
شئالئی تَه نوخوره تی گازه قوربُن
برگردان پارسی
دختر جان من قربون آن دهن باز تو بروم
تو چقدر ناز داری الهی قربون آن نازت بروم
پُشت مادر پناه گرفتی و برایم خنده می کنی
شغالک تو را نخورد من قربون آن دندانها هایت بروم
===================
گیله لاکو ( دختر گیل یا گیلک )
گیلم مو، گیله مَردم، گیله لاکو
یه سینه درد ِ دردم گیله لاکو
زومُنه مَه دورُده از تو لاکو
خودت دُنی تی مَردم گیله لاکو
ترجمه ی پارسی
من گیلانی هستم، گیله مرد، دختر گیلانی
و سینه ام از دوریت پر از درد ِ درد است دختر گیلانی
زمانه هرچند مرا از دور کرده است، دختر جان
خودت می دانی که من همسر جاودانی تو هستم دختر گیلانی
===================
می دیل زِهنه پر ( دلم پرپر می زند )
هیتو جمعه هنه می دیل زِهنه پر
به هر کوی وُ به هر سویی زِهنه سر
خدایا کی بونه می پر بیئی در
پره گیرم بَشوم می دلبره ور
ترجمه ی پارسی
همینکه روز جمعه می آید، دل من پرپر می زند
و در این پرپر زدن، به هر کوی وُ هر سویی سر می زند
و ملتمسانه در این غربت فریاد می زند که خدایا که می شود، پر ِ پروازم در بیاید
و بتوانم پرواز کنم و بروم پیش دلبرم که مرا سالها منتظر است
(قسمت سوُیُم)
بیشتاویم جه او طرف –
از شیطان!
دانیدی شیطان کیه ؟
اونی کی خابه میان
شومه را ، گول زنه کی ،
دیمیزید!!
آدمه علما بره
دینه ایمانا اگر قایم نبه-
فاگیره.
کچلکا بیده او وارشی روز،
جه سره تان ، تا پا چونگول-
خوشکه پیشک.
تورا بو –
قاقا زه.
خو دوشاب خوری انگوشتا-
گازا گیفت!
عجبا ،
من شیطان رجیم،
می همه فنده و فوصول امرا،
اسبه شور بارانه جیر-
چورندا بوم.
ا کله پاشینه بخاب،
چوتویی هیسته نی چیشت؟
وارشه جا –
ساق جیویشت؟
شومه ره گفتنه ره،
خو دیلا پیلا کوده،
کچلکا پیشاشو!
آ کچل ؛ سلام علیک!
تی دوماغ چاق برار؟
چی کونی ، چی کار دری؟
کچله کی شیطان ، خانه یه –
پاستان دوبو،
دپرک بوخورد:
السلام
آ شیطان!
مردومه گوم را بوکون،
خلق چوشما خاک دوکون،
چیسه ا اول صوب،
سبزه بوستی می جولوب؟
- والله راستشا بگم،
دینی من ،
شرشره وارشه جیر –
چورندا بوم.
تو چره نم نیده یی؟
دِ شتگِم نه دار داره-
نه سر پنا!
کچله –
ئیپچه خو صافه سرا خارش بدا،
لبه جیر خنده بوکود.
زیمینا فیلی فوکود!
- زرنگی ؟!
به به استانی خوایی-
می لما یاد بیگیری؟
بوشو ول ماطلی!
زاکان جان ،
شومه گوش کی به منه؟!
شیطانه بیجه بلا .
زرنگ و سر به هوا.
جه ا گب
ئی بالا بجسته ، شله مرده رند.
- یعنی ا فندا مرا یاد دانه ره ،
ئیچی خوایی از می جا؟!
آ کچل –
خورم پسر.
کاری و پیله جیگر
شیطانه کوچی برار
بوگفته خنده مرا:
تو ، تی لم و کلکا –
یاد بدن همه مرا:
چوتی ، مردوما بیچارا کونی؟
سرانا کولا نیهی؟
چومانا خاک دوکونی؟
زنˇ مردا تاوه دی کس کسه جان
مار و زاک میان –
واکاری؟
جنگا شواله دیهی-
ساقه سالم دواری؟
شیطانم چاره نیده.
لحابا سوبوله ره ،
قیصریا ، دسهدسماله واسی
آتشا زه.
خو همه فنده و فوصولا یاد بدا –
کچلکا.
کچلم ، نه بنا نه اوساده.
درازه دانˇ مرا،
خو لیباس خوشکی لما،
باموخته شیطانکا.
یعنی کی ،
ینی کی پیله شیطانه سرا –
کولا بنا.
هسا همتان بیگیم
سنگه سوفال اوشانه سر
خاکه کربلا-
امه سر .
اوشان بوخورید سنگه سوفال
امه بوخوریم –
نقله نبات.
(تومنه بو : پایان)
کچلک و شیطان-محمد بشرا
(قسمت دویم)
ئی روزا ،
کچله پیره مار.
بوگفته : جان زای !
تی گوذر اگر دکفته بازار سر
ئیتا دو مرغی گمج –
می ره فاگیر!
اخر میهمان داریمی!
خایم فردا ناهاره ،
سیره قلیه چاکونم-
گمج نارم.
کچله دس بنا خو چوشم سر:
ای به چشم.
وازاکود صارا میان.
مرغانه دانه فوکود.
شلختانا ، بلته جا بیرونا کود.
ورزا کولا آب بدا.
سیبیلانا تاب بدا.
تازه نیم تنه یو شلوار وازِه.
خو قرا قاشق بزِه.
خو کمر شال دوست
چوموش پاتاوه بوکود
پاشینا جورا کشه-
علی مدد.
خانه جا به راه دکفت.
*
بهر بو ، صافه هوا
حاج حجینه سر صدا.
بولبول چاب چاب زنی –
جه هر طرف.
دارانا گول وا جبو
جاده یا افتاو دوبو
کچله –
خو سرا-
دساسِه-
اگر تنگر بواره ؟!
ترسه امرا واگردست.
تالشی کولا بنا-
خو دیلا قرار بدا.
تی سرا در ناورم جانه زای.
کچله گمج بازار بیهه.
شیب زئنا واگردست.
هتو کی فارسه دشتگی یا بی درخت ، سایبان
تی چومان
بده روزا نی دینه
ئی دفا باد بزه –
ابر باورد.
گورخانه وارش بوگود.
کله سر –
خارش بوکود.
بیده الان عینه آب دکفته موش-
چورندا بِه.
چی بوکود ؟
خو لیباسانا بکند،
همه یا گمج دنا
گمجا فوگوردانه
اونه سر بوچوک بینیشت
وختی ابران دوراست
آسمان خو اخمه توشکه یا واکود-
کچله دوارده خو رختانه وازه
چوموشه بندا دوست
رو به خانه ، واگردست.
****
(برخ دویم تومنا بو؛ پایان قسمت دوم)
هله ایدامه دنه ، امه امره بیسین......
منظومه ی کچلک و شیطان
بازنویسی داستان محلی در اوزان نیمایی- محمد بشرا
زبان : گیلکی - گویش : بیه پس
(قسمت اول)
جه قدیم گفتیدی کی
کچلان زرنگیدی
شانس داریدی
شیطان سرم کولا نان-
تانیدی
نقلی بو-
نقلی نوبو
من کی گم تو- ده نوگو
تا مرا به یا ایه
نانم کو شهر دورون
سر ، هچین خاشه کویی-
جه بی مویی.
خودشام جه ویشتای –
ناشتی هرگز سرایی.
کچلک کی دانی کیه؟
هونی کی : سر انی شین
وختی کی وارش کونه؛ خارش کونه!
آفتاب کونه ؛ تاب تاب کونه!
اخر او وختانه ره
پور زمات دنˇواره.
امه دوره مانستان،
ننا بو تمیزگی.
کچلی ناخوشی شیلان کشه یی.
سرانا زوفته مرا-
تا گوشه کون ،
طاسا کودی-
خاشه کویی چاگودی!!
هنه واستی همه جا ،
چی فراوان بو کچل.
از خجالت همه تان –
کولا به سر.
بله ، امه کچله ،
کوچیکی ، بی کاره بار،
کوچانه سر رادواره
اَ چوچه سرا سوار
هین کودی ، غمچین زه یی-
اما انه پیره مار،
خسته از خو روزگار.
کار گودی می در تی در
کی نبه مردومه ور
سر بی جیر
و- اتویی کچلکه شکما-
سرا کودی.
بله ، تی گفتنه ره
روز بوشو ، شب بامو
هفته هفته
ما بامو
ما ، بوشو سالانه پس.
اَ- سال ، او سالانه بوخورده کس به کس
کچله پیلا بوبو
ئیدانه جوان بوبو
پالوان-
کوشتی کون!
اگر درس نخانده بو ،
مولا خانه نوشوبو،
اما خیلی بو زرنگ
چی بگم ؛ آتشه ور
شوره چوشمان همه کور
پیره مارا بینشانه به خانه
خودشم،
ئیتا دس شیر و
ئیتا دس شمشیر
بوشو کاره بارا پس.
صوبه زود.
اسینا جورا کش،
جه خو ئی چشمه اوتاق،
وازاکود ، صارایی تان.
داز ، اَ دس-
گرواز او دس
بزه جه خانه به در
بوشو خو کارانه پس.
مردومه باغ و بیجار و خانه ور.
توˇر بزه –
داره بزه.
باغانه گرواز بزه.
هتو جان کنش بوکود
ای طرف پرچین بزه
اوی طرف رمش چاکود.
چه دانم،
هر تا کار کی داشتیدی،
انه اونه ره واکود.
شب باورده ، خسته جان ،
پیره مار واستی ، نان ...
****
(پایان قسمت اول)
ایدامه دنه ، ایدامه ی داستان امرم بیسن...(به زودی )
رو به طیران کی خوسم گیلانِ خواباَ دینمه
فوچینم می چوما او کوگا عذاباَ دینمه
می زنای بخواب اَیه مراگه اَ غریبه جا
کله پیش آخرئی روز تی مرگه خواباَ دینمه
اَمی همساده چاکود عمارتِ سه مرتبه
مردمِ خانه ولی من تی قوراباَ دینمه
تی کولا پَشم ناره خنده دآره تی مشتگی
کرتاکرت هچین تی او کفشِ بخواباَ دینمه
دانمه مورام بزه سگه سرم نی وان بینه
هچینی سنگان سر تی چاقو ساباَ دینمه
بشویی کاغذ فاگیفتی نکودی بارواکونی
تا بگم بازار منم تی چله چاباَ دینمه
اوناگم آخر زنای خوابم مرا دس نکشی؟
می ماده بهم خوره تو لا کیتابا دینمه
ترسمه صفیانی بم اَجورکی شب خواب میان
تی مانستان آدم کلّه خراباَ دینمه
همه خو مردِ مرا گول گیدی گول ئیشتاویدی
من تی او نمکیار بساب بساباَ دینمه
نیشته یی می قبر سر کراَ میره آرده یاری
مورده شور خانه تی او دس آسیاباَ دینمه
می دیلاَ غورصه کونه هچین ئی تا سمان پلان
وختی کی سولاخ سولاخ می پاجوراباَ دینمه
درازه روزاَ دری صحرا مرا محل ننی
ج تووبیشتر می کنار تی عکسه قاباَ دینمه
ئی تا روز خانه تکانی ئی تاروز تی گوشورا
ذله یم بسکی همش تی توندِ تاباَ دینمه
می چوقا چلکه چلانه دودٍکه بویا دهه
تی گولاب شیشه ولی مکّه گولاباَ دینمه
من کرا سیلی مرا می دیمه کا سُرخادرم
در عوض بجوش بآموک تی زرده آباَ دینمه
روزی صدبار نیشینم عیزرائیلهِ نامه فادم
فان درم رایا اَکه اونه جواباَ دینمه
گرمه خوابم .... دو خوانه مرا مسافرخانه چی
ویریزم چفه عرق می رختخواباَ دینمه
دمبدم شیطاناَ لانت کونمه خودایا گم
اَکه پس می نازنین احمدگوراباَ دینمه؟
من کی ماشین نارمه موتورچینَه وراگیرم
فورانید گشتِ جاده شکار گوراباَ دینمه
ج هورام واگردمه شم فتاحی ورجا کَلَرم
گمجِ من رفِ جور اربا دوشاباََ دینمه
فردایی بپائیسم پا کُرسی جور تلارِه سر
دسه دسه بچرا دشتگی گاباَ دینمه
بارِجیر چارودارِ پیش کره مهتاب بشوپس
ماسوله قاطرانِ دهن اَلاباَ دینمه
گردانم می فانوساَ شب قلاکولِ صحرایی
اونه کاهو باغ من کاپیش و راباَ دینمه
رقایب روزهِ ره شم چارباغ قبرستانی پوشت
نان و حلوا تُخس کونم اونه صواباَ دینمه
من کی باور نکونم عومر اگه بفا بداشت
فومنِ آغوزکله آشِخ توراباَ دینمه
وختی شید هوا خوشیِ شهرِبجار حصیرشورا
ماسی و مارُخ و مُمتاز و رُباباَ دینمه
دمبتو ابرِ مانستان می دیلاَ گریه دره
دمبدم می پاجیری روبار آباَ دینمه
یانی به ... زاکی هوا دبه می کلّه ئی تا روز؟
فومنِ سه شنبانه آلبالو آباَ دینمه؟
یانی به ... کتل بنم خورشیدی قاوه خانه پیش؟
شیخالی تاوستانِ ورفه دوشاباَ دینمه؟
پاگوشا سونت کونی هفت شب و گازه فورشان
آخ ئی واردِه دیهاتِ عروسی داباَ دینمه؟
ئی شکم تا بخورم اَساَ تراَ نواستنه
فومنِ حلوا کوچیل می دیله باباَ دینمه؟
طیرانِ خوشکله ناناَ چیلیک زنم درجک پوشت
خیابان کلوخ کلوخ دود کباباَ دینمه
شیونی من کی شبان شکر خودا گوشنه خوسم
پس چی واستی گیلانِ اَچه مَچی خواباَ دینمه؟
خواب آشفته
رو به تهران که می خوابم خواب گیلان را می بینم
چشمم را می بندم و گرفتاری آن سامان را می بینم
همسرم را در شهر غربت خواب می بینم که بمن می گوید
آخر روزی خواب مرگت را کنار آتش خواهم دید
او می گوید همسایه ما آپارتمان سه طبقه ساخته
در عوض در خانه ی مردم من شاهد دروغ تو هستم
می گوید کلاهت پشم ندارد و مشتگی ات خنده دار است
تنها صدای سُرخوردن کفشِ بخوابت را می بینم
او می گوید میدانم چاقوی زنگاربسته ات سرِ سگ را هم نخواهد بُرید
تنها سائیدنش را روی سنگها می بینم
او می گوید رفتی و درس خواندی و نگفتی چیز بفروشی
تا من هم شاهد چاپیدنت در بازار باشم
به او می گویم آخر ای زن در خواب هم مرا راحت نمیگذاری؟
دلم بهم می خورد وقتی تو لا کتاب را می بینم
می ترسم دیوانه شوم اینطور که شب در خوابم
مثل تو آدم کلّه خراب را می بینم
همه با شوهر خود گل می گویند و گُل می شنوند
من فقط سائیدن (گردوی) ترا می بینم (برای فسنجان)
نشسته ای و برای سر قبرم برنج آرد می کنی
در خانه ی مرده شوی آسیاب دستی ترا می بینم
دلم از غصه مثل آبکشی می شود
وقتی که جوراب پای خود را سوراخ سوراخ می بینم
در طول روز در حیاط خانه ای و بمن نگاهی نداری
بیشتر از تو در کنارم قاب عکست را می بینم
یک روز خانه تکانی داری و یک روز شستن کثافت
خسته ام از بسکه تلاش ترا می بینم
لباس پشمی روستائی من چرکین است و بوی دود می دهد
امّا در گلاب پاش تو گلاب مکّه را می بینم
من با سیلی صورتم را سرخ نگاه می دارم
امّا در عوض تو صفرایت بجوش می آید
روزی صدبار می نشینم و برای عزرائیل نامه می نویسم
چشم انتظارم چه وقت جوابش بدستم می رسد
در خواب گرم هستم که مسافرخانه چی صدایم می کند
بر می خیزم رختخوابم غرق در عرق است
هردم به شیطان لعنت می فرستم و به خود می گویم
پس چه وقت احمدگوراب آبادی نازنینم را خواهم دید؟
من که ماشین ندارم روی برترک موتورچی ها سوار می شوم
آنها میرانند در جاده ی گشت آبادی شکارگوراب را می بینم
از همان راه برمی گردم ودر آبادی کلرم بمنزل دوستم فتاحی می روم
و در داخل ظرف گِلی او روی طاقچه اربادوشاب (شیره میوه جنگلی) را می بینم
فرداهم در هال چوبی خانه برصندلی چوبی می ایستم
و چرا کردن گاوهای دشت را تماشا می کنم
در شبهای مهتابی جلوتر از چارودار ...
بخار نفس قاطران ماسوله را نگاه می کنم
فانوسم را در شب صحرای آبادی قلعه گُل می گردانم
تا در باغ کاهو حلزون و آب دزدک را ببینم
در روزی که برای مردگان خیرات خواهند داد به قبرستان چهارباغ (واقع در فومن) خواهم رفت
و نان و حلوا قسمت خواهم کرد تا صوابی دیده باشم
من که باور نمی کنم اگر عمر وفائی داشت به
آبادی (آغورکله ی) فومن نزد آقاشیخ ترا خواهم رفت
در روزهای آفتابی وقتی برای شُستن حصیر به شهرِبجار محله ی فومن میروند
من معصومه ماهرخ و ممتاز و رباب را خواهم دید
دلم چونان ابرگرفته هوای گریه دارد
و هر دم زیرپایم رودخانه ایست
یعنی می شود هوای کودکی روزی بسرم بزند
و من در سه شنبه بازار فومن آب آلبالو ببینم؟
آیا می شود در قهوه خانه خورشیدی بر صندلی
بر صندلی کوچک چوبی تابستان برف و دوشابِ(معجون برف و شیره میوه جنگلی) شیخ علی را میل کنم؟
بی آنکه اکنون طمع کرده باشی ... یک شکم سیر
از حلوای کُنجدی فومن که باب دل من است بخورم؟
مراسمی چون دعوت از عروس و داماد و شب هفت بچه و مراسم بیرون آمدن دندان بچه و ختنه
آه می شود دوباره آداب عروسی روستائیان را ببینم ...؟
در پشت پنجره نان خشک تهران را سق میزنم (می خورم)
در حالیکه نظاره گر انبوه دودکباب در خیابانم
شیون من که شکرخدا شبها گرسنه می خوابم
پس چگونه است که (در تهران) خواب آشفته ی گیلان را می بینم؟
متن شعر میرزا کوچیک خان از مرحوم فریدون پوررضا
آهای بوسوخته دیلان (آهای دلسوختگان)
آهای ناجه به دیلان (آهای آرزو به دل ها)
خدا پرستان!
داره به دستان! (کشاورزان داس به دست)
جوانان! پیران! گیلانه شیران!
ویریزید ، ویریزید (برخیزید، برخیزید)
شیمی جانه قوربان (فدای جان شما)
میرزا کوچی خان
سورخه جنگل جه خونا آتش (جنگل سرخ رنگ شد از خون و آتش)
باره به دشتان، گولوله وارش (به دشت ها، باران گلوله می بارد)
اگه ایتا مرده، هیزارتا نامرده (اگر یک مرد باشد، دربرابرش هزار نامرد است)
جنگله دیل پوره شیمی صدا توره (دل جنگل هم برای طنین صدای شما تنگ است)
ویریزید دونیا بکنید، دیل به دریا بزنید (برخیزید، دل از دنیا بکنید و دل به دریا بزنید)
ویریزید ، ویریزید (برخیزید، برخیزید)
شیمی جانه قوربان (فدای جان شما)
میرزا کوچی خان
می تن پوره زخمه، می دیل پوره درده (تن من پر از زخم و دلم پر از درد است)
هوا چه بورانه، گیلان چقد سرده (هوا بورانی و سوزناک است، گیلان چقدر سرد شده است!)
غوصه دارم بار بار (غصه های بسیاری دارم)
وارش باره زار زار (آسمان، زار زار گریه می بارد)
جنگله دیل پوره غمه، را دکفید (دل جنگل پر از غم است، راه بیافتید)
تنها به میدان درمه من، را دکفید (من به تنهایی در میدان هستم، راه بیافتید)
عشقه تماشا نوکونید (فقط عشق خود را تماشا نکنید)
غیرته حاشا نوکونید (غیرت خود را حاشا نکنید)
ویریزید ، ویریزید (برخیزید، برخیزید)
شیمی جانه قوربان، میرزا کوچی خان (فدای جان شما، ای میرزا کوچک خان)
امروز یه موزیک زیبا از ناصر مسعودی شنیدم،که بسیار دلنشین بود. دنبال ترانش گشتم و پیدا نکردم جایی،اینه که تصمیم گرفتم خودم ترانش رو بنویسم و به فارسی برگردونمش. دانلود کنید نم نم باران بوارسته دیشب دانه دانه (دیشب نم نم بارون میبارید) می گلنارِ وعده بده بو بیه امی خانه ( گلنار من ،قول داده بود که بیاد پیشم) هی رایا فاندرستم ،چوومَ به در دبستم ( همش چشم به راه بودم،چشام به در بود) اینتیظاری بَکِشِم،آخَر گلنارَ نیدم ( کلی منتظر موندم،آخرشم گلنار رو ندیدم) می چووم سیفیدا بوسته ، وارش می سر فو وسته تکه تکه دانه (چشام به راه سفید شد،زیر بارون خیسِ خیس شدم) تی وسی گرفتارَ بوم ، جِ زندگی آوارَ بوم ،بیه بیشیم بخانه (گرفتار تو شدم ، زندگیم به هم ریخته ، بیا پیش من یا بیا خونه من ) اوی گُل آفتاب تِرِ میرم، گلنار چومان اسیرم (طلوع افتاب برات میمیرم،اسیر چشمای گنارمم) وارش بوگو دِ نباره ، تا بیه بیرون می ستاره (به بارون بگو دیگه نباره، تا ستاره من بیرون بیاد) ای شب ای دسته گُل چیناما ،می گلنارَ مویا زنما (یه شب یه دسته گل میچینم ، میزنم به موهای گلنارم) باز امِ خانه وَر نیشینم ،من گُل پامچال ترِ چینم (بازم کنار خونمون میشینم، واست گل پامچال میچینم) دِ نیگیر بهانه، دِ نیگیر بهانه (دیگه بهونه نگیر ، دیگه بهونه نگیر)
رجبالی پیر ابی تو
یه دونه می حرف گوش نودی
گوش بدی می حرفونه
اگه بد گونم ما فوش بدی
تی سجیل هفتاده
تی حرف خوش
فریـــــــــــــــــــاده
تی پسر غلام آقای
بی کــــــاره
تی دتر حاج خانمی
بیـــــماره
چره آواره ببی کل رجبالی چره بیچاره ببی کل رجبالی
بخدا یه دست بد در کاره او بوده تی زاکون بیچاره
تی دل با وعده ها تو خوش نکن
می نصیحت تعبیر فوش نکن
تا شنی دکان سر
تی طالبکار تا اینه
مثل گرگ از پشت سر فترکه تی یخه گینه
تا گونی پول ندانم گونه ا حرفون می کله نشنه
دونی رجبالی چره ؟ اونه نفس جای گرم جی هنه
بخدا یه دست بد در کاره اوبوده تی زاکون بیچاره
نیم جریب بیجار دانی همه نفره وانه
ماتور بیجارکاری نسیه بیجار نشنه
تا تکون خونی رجب پول آب و برق هنه
آب کی خونه ؟ برق کی دانه ؟
اسی خرمنکوب خانه
رجبالی
چه تی مانه ؟
تو فقیری کل رجب
تی کب تی داد تی فریاد کی ایشتونه ؟
بخدا یه دست بد در کاره او بوده تی زاکون بیچاره
چره تو پرجفایی ایته چندروزه که پیدا نبوستی نکونه از امی حرف خستا بوستی خودم دیروز بیدیم ایوان گوشه رقیبه تا بیدیی مستابوستی بیدیم خوری ننام چون باوفایی می آشفته دیله تو سر پناهی به هرسودوانم اسبه خیاله بازم ایه تی ور از بی جیگایی نشینی اسبه سر می پوشته سر ماه مانستان فرانیم کوهو دشته روزوشب باده مانستان واگردم فیندرم تی روی ماهه ایم بیرون جه دنیایه خیال خواب مانستان بیه تا که دواریم از ا سامان تومی دست بگیر مرم تی دامان بشیم از ادم و عالم دورابیم بیه دی ناز نکن می شوخ چشمان
شعرهای محلی گیلکی
گیلکی یکی از لهجه های شیرین وباستانی ایران یکی از شعب زبان پهلوی است که ساکنین بخشی از حاشیه دریای خزراز قدیم الایام بدان تکلم می نموداند.گویش مذبور به حد کفایت غنی و پایدار است که به جز واژه هایی که با مفاهیم امروزی را برساندنقصی در ان مشهود نیست.درشرق و غرب منطقه گیلان که حد فاصله شان سفید رود است تفاوتهایی در گویش مزبور به چشم می خوردتا جایی که ساکنان دو طرف سفید رود مقاصدشان رابه تنهایی درک می کنند.
در این حوزه جغرافیایی که اکنون گیلان نام دارد گذشته از لهجه شیرین گیلکی لهجه هاوزبان های دیگر نیز چون طالشی،گالشی وغیره تکلم میشود.شعر گیلکی یکی از اصیل ترین ولطیف ترین شعرهای فارسی است.اهنگ وریتم آن بسیار سلیس وروان ومغزدار وپرمعنی است وآهنگهای آنها اغلب اصیل ودلنشین وباصفا است.چند نمونه زیر گویای این حقایق است:
دوبیتی های محلی
پاچه دختر بامم تی بردنه ر
زروزیور بیهم تی گردنه ر
ایم شب بامم تی پهلو نشستنه ر
تی ماره سگ بوبو می گیفتنه ر
هوا گرمه می دلبردر بیجاره
خوره افتاب این دیل بیقراره
بوشو ابر بگو بارش بواره
که می یار طاقت گرمی نداره
ستاره اسمون دنباله داره
همه تقصیر اینه زن مار داره
خو دخترا بره محله داره
خودش سیره مرا گرسنه داره
بیا لاکو گل شادی بکاریم
بیشیم از کوه وصحراو دواریم
تو می عیش و امیدی من تی عاشق
بتا تا از چومانوارش بواریم
تی چشمون هم چونرگس نازدانه
تی نیگاه فتنه دانه رازدانه
توگونی ساغرچشمون مستت
شراب خالص شیرازدانه
مرا گو ،موتی امرا قاربوگودم
من آخرنودونم چیکاربوکودم
هینه دونم تی واستی من تی پره
چهارسال بی مواجب کاربوگودم
نه قاصد نه خبر بوماخدایا
نه می یارازسفربوماخدایا
بوبوم تنها وتنهاباغم ودرد
می دیل باغم بسربوما خدایا
تی دیل سنگ می دیل چون آردنرمه
تی جان سردمی جان چوشعله گرمه
تی دیل چون سنگ وآهن سفت وسخته
می پوست چون کرگدن یکپارچه چرمه
بهاربومامی دیل شیدا نوبوسته
می دیل ازغصه وغم وا نوبوسته
بقربان رخ زیبای اون شم
که مانندگلی پیدانوبوسته
تی رودخترچه گلبرگه بهاره
تی لب گلگون ترازخون اناره
تی قدسروه تی ابرو کمونه
تی چوم میخواره مانستن خماره
بوشویی لاکو جون تنها بوبوستم
تی واستی مجنون صحرابوبوستم
تی چومان رنگ دریای خزربو
تی خاطر عاشق دریا بوبوستم
شب مهتابی وچمخاله خوبه
شراب کهنه هفت ساله خوبه
لیلکی داربُن مست وغزل خوان
همه دیمون مثال لاله خونه
ببینم ماهی بیشیم دریا به دریا
ببینم آهوبشیم صحرابه صحرا
ببینم جفت کبوتربال بگردن
چراگیریم میان آسمون ها
بهاربوما می دیله غم بیگیفته
می دیما زردی عالم بیگیفته
خوبه امشوبشم درباغ وصحرا
گل برگانه سرشبنم بیگیفته
نانم می دیل چره غم داره امشو
هوامثل می چوم نه دارا امشو
خدایا می نگارو ده فارسان
که می آغوش اوناکم داره امشو
"ترانه های جوانی"
چه دست به دام جوانیه
بهارزندگانیه
نشاط جاویدانه
بسوختمه بساختمه
می هسته ای بباختم
تی امره ازکوغم بگم
ایتادوتانی می غم
تادست زنی مراکفم
چه بسکه غم بخوردمه
همش ستم بخوردمه
که ره بگم تمامه بم
نبوسته پخته خامه بوم
بدام بسته رامه بوم
زبان گفتنا نارم
که شرح می غمه بدم
کتاب زندگی می شین
حکایت غمه هاچین
می خنده،خنده ای ندین
تنورآتش می دیل
که شعله سرکش می دیل
کیه که مهربان به به
می همره هم زبان به به
بسرمی سایبان به به
کلیداَ،زمانه جا
اَ،دشت بی کرانه جا
دلا،بدل کویه راَیَه
وفا نیافته رسوایه
چه دست غصه بی پایه
تَرا هاچین فدا نکن
فدای اَوفا نکن
وفا بعهد بده مرا
بیادداد بَده مرا
زمانه یادبده مرا
که هرکِه بینوا تره
محبت آشناترِه
جام وفا
آلوده اگردیل بگناه تره قربان
نشکن می دلا جام وفای تره قربان
خون خانه مستان صفای تره قربان
آئینه بی رنگ وریای تره قربان
دل اشکیننادیده گنای تره قربان
نشکن می دلا،جام وفای تره قربان
چنقدرتی واسی دیده،میانگاه وانخفتن
تاوقت خروس خوان شب مهتابی نخفتن
مژگان مَره،مروارید اشکانه سفتن
رسوای داره رازدلامردم گفتن
اَ،کارانکن خبط وخطای تره قربان
نشکن می دلا،جام وفای تره قربان
رنجیرتی موتا که ایسه طوق می گردن
آسان زتی دست جان بسلامت نشا بردن
من زنده بامیدتوام تادم مردن
دشمن توبدا،چاه بکنه غم نوا خوردن
چاه کن همیشه درته چاهِ ترهِ قربان
نشکن می دلا جام وفای تره قربان
می جان بی تِی،کوره حسرت نوابشتن
یا مثل کبوتربه می خانه نوا نشتن
یا که نشینی وانَکنی فکر ورشتن
ازدست خودتقدیرنتانه هیچکه جه ویشتن
هرجا بشی هن،آب وهوایِ ترهِ قربان
نشکن می دلا،جام وفای تره قربان
غم خوارمنی،غم خوری،آنهم غم دیگر
می حال توبهتر دانی ای خوشکله دلبر
جز خُبی وخُوش قولی نانی هیچ چیز بهتر
آن چیز که به دانی خوشبختی دختر
پاک دامنی وشرم حیایَ تره قربان
نشکن می دلا،جام وفای تره قربان
دوران جوانی امِه شین عین بهاره
آهوی بیابان مانه پا بفراره
تا چُم بزه ای،دنی که پیری بیاره
دایم بخدا غصه مره مونس یاره
یاری چه خویاره جدای تره قربان
نشکن می دلا جام وفای تره قربان
يته دريا غم و غصه شو و روزان مي همرايه
مي ديل بشکسته لوتکايه موسون غرق اي دريايه
زنه خو کلّه مئن مِ لج کونه اينگار يته زاکه
يتيمونه موسون خو مار جه خانه خو بابايه
گونم اي ديل چيسه تي درد و تي رنج و پريشاني
گونه آخر نبي عاشق بدوني ديل چي رسوايه
گونم که بي خيالَ بو بيه اي باغَ جه بيرون
گونه آخر نشانه بِئن اي دازَ جه چپر پايه
مي ديل گول تي دس پرپر بوره کاري بکون ديلبر
تره جان تي مار اَندِيْ بکون فکر مي فردايه
بوتم تي عشقَ جه بيرون بشوم اما بدِم منِّم
تي نيلوفر بپيچه مي سر و مي دست و مي پايه
ندو نم چي بونم کورا بشوم مي درد چاره چه
دونم تا مي نفس جير جور شَنه اي دردْ برپايه
برگردان:
يک دريا غم وغصه شب و روز با من است
دلم مثل قايق چوبي شکسته غرق اين درياست
(دلم)به سروکله خود مي زند وبرايم لجبازي ميکند انگار بچه است
مثل يتيمان از مادر خود بابايش را مي خواهد
مي گويم اي دل درد و رنج و پريشانيت از چيست؟
ميگويد آخر عاشق نشدي تا بداني دل چقدر رسواست
مي گويم که بي خيال شو و ازباغ عاشقي بيرون بيا
ميگويد آخر با داس بي خيالي نمي شود ديوار چوبي اين باغ را بريد
گل دل من ، با دستهاي تو دارد پرپر ميشود . کاري کن دلبر من.
تو را به جان مادرت فکر فردايم را بکن
باخود گفتم که از عشق تو بيرون شوم اما ديدم نمي توانم
نيلو فر عشق تو به سر و دست و پاي من پيچيده است
نمي دانم چه کنم ؟ کجا بروم ؟ چاره درد من چيست؟
مي دانم که تا نفسم پايين و بالا مي رود(نفس مي کشم )، اين درد برپاست.
پاپولی یَم ، پاپولی یَم ، پاپولی
پَر دارمَه ، بال دارمَه گول گولی
پَر زنَمه گولانِـــــه سر نیشینم پامچال گول و سورخ گول و سومبولی پاپولی یَم ، پاپولی یَم ، پاپولی پاپولی یه مِه پئر و مِه مارمَه غورصه مَرَه ، غمه مَرَه قارمَه نَفَس زنم عطره گولا اودوشَم مِه کار هَنِه تا کی نَفَس دارمَه پاپولی یَم ، پاپولی یَم ، پاپولی بادا بیگید تا جه مِه وَر دورا به چره واسی مِه زیندیگی شورا به چره واسی دورشینه خاک و آشخال مِه دونِه چومانا دیبه پورا به پاپولی یَم ، پاپولی یَم ، پاپولی مِه مار ، مِــــه ره لالا خانِه گیلَکی من دانَمه « توسه » چیسه ،« لیلَکی »... شادی مَرَه پورا کُنه مِه دیلا شادی دارم آسه مانِه پیلَکی پاپولی یَم ، پاپولی یَم ، پاپولی ........................................................................................................ واگردان فارسی : پروانه ام ، پروانه ام ، پروانه بال و پرم نقش و نگار دارد پر می زنم و روی گل ها می نشینم گل پامچال و گل رُز و گل سُنبل پروانه ام ، پروانه ام ، پروانه پروانه ی پدر و مادرم هستم با غصه و با غم قهرم با نفس کشیدن عطر گل را می نوشم همین کار من است تا زنده ام پروانه ام ، پروانه ام ، پروانه به باد بگوئید تا از من دور شود چرا باید شور بختی زندگی ام باشد چرا باید خاک و آشغال را پراکنده کند تا در چشمان من بریزد و کور شوم پروانه ام ، پروانه ام ، پروانه مادرم برای من لالائی، به زبان گیلکی می خواند من می دانم که « توسه » و « لیلکی » چیست [مادرم ] دل ام را پُر از شادی می کند به قد و اندازه ی آسمان شادی دارم پروانه ام ، پروانه ام ، پروانه
خودا خودا ای آزگار دسهِ جی بسوختم/ می خونِ دیلــــکهِ هیتو فوتوشتم
تا کِی ایتــــــو مو تــــام بزه بنیشِـــــــم / کی خونِ دیل امره مــو بَمَـــــردم
از خودم
ترجـــــــــــــومه ی پارســـــــــــــــی
ایســـم ایتا دپــرکســــــه ســـــتاره/ جــــه همچـــی کرا بمـــــــه نظاره
تا خاک بدا می دونــــــه پایا ماچی/ زمان ، بُبُــــسته زندگـــــــی دیاره
اُلاَره سالَه می چول رخص واَستی/ بجــــار کـرا مـــــه ره زنه نقــــــاره
جه جنگـــل اوخان ، نخوانـــــده رازا/ خواَنــم که گُــــرخانه بایـــــه دواره
برشته می خیـاَل ، هَزارتا رشتــــه/ چه پاره کود ، چه توشکا زه دُواره
امــــا دره می گــــــرم جلــــف جانا/ ایتا پلـــــــئه نیشانه بو اشــــــاره
ئی جور مرا واپختــــــنا می طالــــه/ نبم جه می جُخُفته ریشـــه پاره
هو ریشه یه که نُرسَفِه جـه تیجـی/ داره مرا اجــــور بـه تـی اجـــــاره
واوُ ایذه جه غنچه واَشــــــکُفم من!/ می دونه چوم تی زپه انتــــظاره
تی قفـــلا می کلیـــــد جا دپرکـــان/ واکون تـــرا که فانــــــدری دوکاره
وِری بدیــــن که «پـاد»ره دورشــکا/ بامــــو تانی تونم ببی ســــواره
محسن آریاپاد
زرده ملیجک شعر
بزن نی زن ، می دیـل غم دانه امروز / تی آهنگه می ور ، کم دانه امروز
گوسند دوخون بزن، می دیل پسونه / می بزغالای چـــره رم دانه امــروز
خوداجون دوره کون گرگ از می گلـه / می دیل مینــه به ماتم دانه امروز
بزن ابره دوره کون ، سوبیـــای سُــو / نــت می زندگی ، نـــم دانه امـروز
زرده ملیـــــجه بزن ، دیل تاسِــــئونَه / تی زیر و بم ، چه عالــم دانه امروز
بزن افشاری و دشـــــتی و ماهــــور / امــــه دونیــا، زیر و بم دانـــه امروز
ابــــو عطا ، غمه از دیــل فوکــــــونه / امه شـــــادی مینـــه کم دانه امروز
گیلکی / بیه پیش/قاسم حسین نژاد
پیشاشو مجموعه دو بیتی وون ایسه که اونه مین لفظی و معنوی صنایعون و دیگر آرایوون ایستفاده کونن.
1
نده قوت ، ترا هرگز، پله درس / شکسته کی جه تی کله بره ترس
تره من چی بگم چندر چتینه / واورسه موقه، بشتاوی کی،وانورس
2
امه ناجه هنه کی غم نداریم / اگه بامو جه را اونا فـُداریم
بدا بایه که بش،ناسه کســانا / اُ یارانا که گید اما براریــم
3
هوتو تی سر سوارا به به رویا / به رنگه سو ایه بی رنگه دونیا
اگه تی ناجه آتش ، زم بگیــره / تـره راما به خاک و بـاد و دریـا
4
جه تالش چی بگم؟ مریانه آواز / کرا گفتاندره خیلی داره راز
خدا نقاشیه ، اُ جافه کاسه / که داره گُمگُمه مین زندره ساز
5
هزار آویی اخان ایه جی جنگل: / که ای گیجابو سروانوُسته تنبل
بگردســته زمین خُرشیــده دور! / زمستــانه کشه تو زندری ول؟
آیررونیک وُ̌وت:
نــدَه هرگـــز تــرا اونــقـــد اجــازه / کـه غــره بُــن ترا ارزان ببــازه
فقد وختی جه جُز،تی دس عصایه/بدین جیرا که واپوشسته وازه
بیان تلفیقی صنایع:
سه شنبه شب مرا نیبه فراموش/کلوشه خنده یا ، زم ، داندره گوش
کرا سنبل گِه، من هف سینه شینم/ بنفشه باده بو ، هر سو ترا نوش
دوبیتی های مردّف:
مرا می چومه سو ، پوختاندره خب/ لبه زرخی کرا، سختاندره خب
الن چن وخته کی می لاله ناجه / زبانه سر مرا دختاندره خب
***
رفق ، یاره ولی پیدا کدن شا؟ / اُنا اسان نوشتن یا خادن شا؟
درا آلوده دس مکاره دونیا/جدل بیخود کُدن با سر چُدن شا؟
زوان:گیلکی
گویش:بیه پیش
«نمه هیچ»
بمای بشوی چی بهارن بمی نظر نمه هیچ
بهار̌ تاتیّ عطرن می کُوکَه ور نمه هیچ
فوچورده وکالَه رنگَد می مـِ̌وِه دار همتا
ای لاجو بستُون̌ جی اُو می باغ ̌ چَرنَمه هیچ
می خونه چش پره عاشق ، بهار ̌ حاج حاجی بو
دوسته غربت̌ بارا بشوی سفر نمه هیچ
تراغ تُریغِ ̌ صدا جی دیپیچه تا ایزه خاک
می دیل ̌ چوشما صفا دِه ، سوار اگر نمه هیچ
بهار̌ تفتا نوخورده می سیخ دَوَسته صدا
زبون̌ خال̌ سَه بولبول صداغ̌ پر نمه هیچ
زمونه درسا پیشا داَن وا استُخُون پوچاکان
چتو ادم قوبیلا به ، کلاس ̌ سر نمه هیچ
محمد رضا خیر خواه حسن کیاده
زوان:گیکی
گویش:بیه پس
1
اگرچی خیلی رایه شوندرم من
اَ رایه بی انتـهایِ شـوندرم مـن
دبســتم بارو کـــوچـا را دکفتــم
فارَسِن با خدایــهِ شونــدرم من
2
من وتو اصل کاری ایم ولش کن
پیــله دشه قنـاری ایم ولش کن
بدا دنیــا ببــه هر روز زمســـتان
امه سبزیم بهاری ایم ولش کن
فرخ آلیانی
آمار مطالب
آمار کاربران
آمار بازديد