تفاوت معنایی ریکه و پسر به همراه دیگر معادل های ریکا، وچه، کُتاک

منبع: www.guilakiacademy.ir

در زبان گیلکی برای واژه ی «پسر» معادل های پوسر/pusər/،پسر/pəsar/ و ریکه/rikə/، ریکا/rikâ/، وچه/vačə/، ره/rē/، ری/rey/و کتاک/kotâk/ وجود دارد.

اما توجه داشته باشید واژگان پوسر و پسر با دیگر موارد تفاوت کاربردی دارد. به عبارتی پسر معادل son و موارد وچه، کتاک، ره و ری، ریکه و ریکا به معنای boy در زبان انگلیسی میباشد.

دقیقا کاربرد دو مورد فوق مشابه تفاوت معنایی دتر و لاکو است که به آن اشاره شده بود.

به عبارتی دسته اول در موارد نسبت فرزند و والدین و یا در موارد عاطفی که در مقاله اول(تفاوت معنایی لاکو و دتر) ذکر شد بیان میشود.
رضا می پسر ایسه.
rez mi pəsar ise
رضا پسر من است.

دسته ی دوم نیز در معنای boy و یا موارد غیر نسبی به کار می رود.
او ریکَه دوخوندم(دوخاندم)
u rika duxo:ndəm
آن پسر را صدا زدم

 
https://t.me/guilaki/3391

نشانی مقاله اول:
https://t.me/guilaki/3304

گیلکی دئباره نؤمؤن

ولگؤن تعداد : ۵۰

مقاله کود: ر/۱/۱۱

هفتمی شوماره /بهار۹۶

جیراکش

واژه نامه آنلاین گیلکی(نسخه آزمایشی) راه اندازی شد…

کهن ترین و معتبرترین روایت از داستان رعنا

پژوهشی از علی نجفی اشکوری

دریافت

آموزش خط گیلکی

گیلکی فرهنگستان منتشر بؤده:

خط والفبای گیلکی ( گیلکی الیفبه):

آموزش خط و الفبای گیلکی
تعداد صفحات: ۴۷

کد مقاله: ج/۱/۱۴

شماره ششم/پاییز ۹۵

دریافت

نخستین بازی گیلکی اندروید فرهنگستان گیلکی منتشر شد.

این بازی که به سبک بازی معروف آفتابه ساخته شده است یک بازی فکری و آموزشی می باشد که شما میبایست نام گیلکی تصاویر را بگویید.

دریافت فایل نصبی

بازی بوکونین ؤ دَنَخسین(لذت ببرین)

ترانه ی گیلکی ماری ماری(marey marey)
ای مادر ای مادر

خواننده: جواد شجاعی فرد

شاعر: شیون فومنی

ویگیتن

گیلکی تروؤنه: کوه نشین

• بوخونده کسون : علی زیباکناری

• نسترن زیباکناری

ضرب المثل های گیلکی:

1-آتش بیگیره تره خوشه نپورسه.
آتش بگیره از تر و خشک نمی پرسد.
2-بازاره آتش گیره تخصیر باقله پوچ دره؟
بازار آتش میگیرد تقصیر با باقلا پز است؟
3- پور پور دوسن ، چموش پاره بون.
از بسیار بسیار (خیلی خیلی) دویدن کفش پاره میشود.
4- تلا کوتی خو خونه ور زور دره.
جوجه خروس جلوی خانه ی خودش زور دارد.
5- جایی گه آو نابون ، تیوم حرومه.
جایی که آب باشد تیمم حروم است.
6- چاره نداری ، ماره مرده واگوتن آقا.
از روی ناچاری به نا پدری باید گفت آقا
7- حسنه مو گُم ، حسین تو گوش کن.
به حسن میگویم ، حسین تو گوش کن.
8- خواب دبو سر بالش نخوای ، وشنا شکم قاتوق.
سر خواب آلود بالش نمیخواهد و شکم گرسنه خورشت!
9- دوز چی خوای ؟، بازار آشوفته.
دزد چه میخواهد ؟ بازار آشفته.
10-روبار آو برده دبو ، گوت : دریا کوین صافه.
آب ، رودباری را با خود می برد ، می گفت : ساحل دریا آرام است.
11- زنای مرده داره ، باره تنگ.
 مرد را زن نگه میدارد ، بار را باربند.
12- سک خره حریف نیئه ، پالؤنه گوشه گازا گینه.
سگ حریف خر نیست ، گوشه ی پالان را به دندان میگیرد.
13- شو سیا ، گو سیا.
شب سیاه ، گاو سیاه
14- صنار داری سبزی خوای ، میمون داری خیلی خوای؟
صنار داری سبزی میخواهی ، میهمان داری خیلی میخواهی؟
15- ضرر جولوه هر جا بیگری ، ایستفاده.
جلوی ضرر را هر کجا بگیری ، سود است.
16- طالقؤنی یو گبر ، کسنه همره گیلؤن این، اینن خلخالی بمای!
طالقانی و گبر(نام پرنده) با هم به گیلان می آیند، می بینند خلخالی قبلا آمده است!
17- عزا چه عزایی ایسه گه مورده شور گیریه کونه.
عزا چه عزایی است که مرده شور هم گریه میکند!
18- غیرت مرده بکوشتای ، مین بار قاطره.
غیرت مرد را کشته است ، بار اضافه قاطر را.
19- فیوره یو دار سر فک نئن؟!
خارپشت و لانه نهادن بر روی درخت؟!
20- قرانه بفرتی ، دیار دومبال موجی؟
قرآن را فروختی دنبال دایره (ساز) میگردی؟
21- کو ، کویه نرسنه ، اما آدم ، آدمه رسنه.
کوه به کوه نمیرسد ، اما آدم به آدم میرسد.
22- گب بوخورده ، بی گل هیسا منه.
زمین خورده ، بی زمین نمیتواند بماند.
23- لنگرود مانده آوه مونه ، نه جیر شونه نه جور.
به آب راکد لنگرود می ماند ، نه بالا می رود نه پایین.
24- می سره غازه روغون واسه دری؟
به سرم روغن غاز می مالی؟
25- بکلسه نفته نذر ایمام رضا کؤنی؟
نفت ریخته را نذر امام رضا میکنی؟
26- نره مایی خوایی اشپیل دار؟
ماهی نر میخواهی اشبل دار؟
27- وختی نداشتی کوکو ، خالی پلاکه فوکو.
وقتی کوکو نداشتی ، پلوی خالی را بخور.
28- همه چی زور ، زیارتن زور؟
همه چی زور ، زیارتم زور؟
29- یه سر داری ، هَزار واجار؟
یک سر داری هزار سودا؟

دوجین بوبو " اصطلاحات و ضرب المثل های شرق گیلان- محمدولی مظفری" کیتاب جی.
گلچین شده از کتاب " اصطلاحات و ضرب المثل های شرق گیلان- محمدولی مظفری"

منظومه ی گیلکی دامون

شئر بوته کس : محمدولی مظفری

زمت: ۳۰/۰۵ دیخه

۲۷/۵ MB

خط و الفبای فرهنگستان گیلکی

الفبای خط:

شئرگوته کس:  فخر موسوی آستانه ای

منظومه : اُویی

شئرگوته کس دکلمه امره

• آویی - بخش یک

زمت: 31/46 دیخه

29 MB

• آویی - بخش دو

زمت : 31/46 دیخه

29 MB

شئرگوته کس: شیون فومنی

منظومه : گیله اوخان ، گاوِ بخش

شئرگوته کس دکلمه امره

• گاو – گیله اوخان

زمت: ۲۰/۵۷ دیخه

۱۹/۱ MB

مقاله نؤم (نام مقاله): گیلکی زبان است یا گویش و یا لهجه؟

بنویشته کس(نویسنده) : علی رضاپور

ولگ(صفحه) : 7

دانلود ترانه گیلکی

"ورفه هوایه دوس درم"

از مسعود درویش

برای مشاهده ی تلفظ های فونت آن را از اینجا دانلود کنید.

پرندگان:

زرج«زاراج» : کبک

تورینگ«تحرصنگ» : قرقاول

ووشوم «وحشظم» : بلدرچین

چویین «چحضن» : لک لک

آلو «آلح» : عقاب

دال «دآل» : لاشخور

شوپره «شظپار» : خفاش

کلاگن «کالآگان» : قو

کوربی «کحربص» : جغد

گبر«گابار»: آبچلیک

گیژگال«گصژگآل» : کبوتر کوهی

پستانداران:

شآل«شإل» :شغال

ورگ«وثرگ» : گرگ

گرزه «گارزث» : موش

گل «گال» : موش بزرگ

فیوره«فؤرث» : جوجه تیغی

گونجه «گظنجث» : گوزن

شوکول«شحکحل»: موش درختی یا سنجاب

زربانیکه«زاربآنصکث» : گنجه بانو

سمیوره«سامؤرث»: سمور

شنگ «شثنگ»: سگ آبی یا سمور

فونت مخصوص

پهلوی خوانی

یکته جی یکته جی گیلؤن خشنگ ؤ خوجیر ؤ هونری مزووئن ، پئلوی خؤنی بو. ای مزو بیجار یا باغ و خونه سر انجام گیت و مئمولا عاشق زناکون و لاکوکون مئن اجرا بنه. ایتو ایسه که زن یا لاکوکی یکته دوبیتی یا پهلوی گه روستائن مئن رواگ دشت موحتویت امری خؤند ؤ ایما کس ایمادوبیتیه جوری ویجین گود که اول نفر اوجا ببی.ای مزا تا یه نفر واکتن جی یا یه نفر شعر تمونا بوؤک امره ادامه پیدا گود. زاکون ان گاگلف پئلوی خؤنی مئن نیمئکه گودن. پئلوی خؤنی دیلمؤن و سیاکل و لاجؤن گَستون مئن رواگ دشت.

ویته بوبو " نمایش ها و بازی های سنتی گیلان" نیویسک جی - نشربداکه فرهنگ ایلیا - سیدهاشم موسوی، محمودطالقانی، ولگ:140

فارسی واگردون

پهلوی مقام:

یکته جی گیلون موسقی دزگاوون ایسه که فرهنگ گیلکی جعفر بخش زاد محمودی مئن ایتو بما:

« یکی از دستگاه های موسیقی گیلان - آهنگ پهلوی»

   زبان پهلوی یکی از زبان هایی است که از دیرباز در راستای زبان گیلکی وجود داشته و از این رو اشتراکات دستوری و واژگانی با گیلکی دارد. از سوی دیگر در بحث های قبلی به این موضوع پرداخته بودم که گیلکی و پهلوی در راستای هم بوده اند و نمیتوان گیلکی را شاخه ای از پهلوی دانست چرا که در زبان گیلکی واژگان کهن تری از زبان ایرانی باستان یافت می شود که در پهلوی منسوخ شده بود و به کار نمیرفت.

   گروهی به اصطلاح از پاسداران و دوستداران زبان گیلکی مدتی است که برای گسترش واژگانی گیلکی دست به کار شده اند.این گروه ها بدون هیچ علم و دانشی خود را پیشروان زبان گیلکی قرار داده و هیچ دیدگاهی جز دیدگاه خودشان را نمی پذیرند. به مخالفت با این موضوع که گیلکی و پهلوی از زبان های خویشاوند یکدیگرند پرداخته و بدون هیچ علمی از زبانشناسی و هیچ گونه مطالعات علمی ، دلیلی علمی و منطقی نیز ارائه نمیدهند و خود را کلانتر بر زبان گیلکی میدانند.

   من در هیچ یک از مقالات و نوشته هایم با چنین ادبیاتی صحبت نکرده بودم ولی این گروه که هیچ علمی ندارند بهتر از ارائه ی واژه های بدون ریشه برای زبان گیلکی خودداری کنند و این خود مردانگی میخواهد که در حوزه ای که علمش را ندارند پای ننهند، و یا دست کم ، اگر دلسوز زبان گیلکی اند به این موضوع نگاهی علمی، زبانشناختی، ریشه ای و عمیق داشته باشند و نگاهی قومی نگر و استقلال جویانه برای زبان گیلکی نداشته باشند.

   در زبان گیلکی ما در چندین مورد نام "پهلوی" را به کار میبردیم، که این خود اثباتی است به این هم ریشگی.

یکی بازی پهلوی خوانی سنتی و کهن در گیلان است.

و دیگر پهلوی مقام ، که یکی از دستگاه های موسیقی گیلان است.

در باب موارد فوق در پست های بعدی توضیح خواهم داد.

خواستگاری؛ فارسی واگردان
خواستگاری؛ ترجمه ی فارسی

یه شو بشوم زن غــــازی     برای مشتی قُلــــی
یه شب رفتم به خواستگاری/ برای مشتی قلی

قعطه ای ازکتاب عودل رحیمکه قدید شاعرمنظومه دیلمی رودباری نوشته احمد بابائی دوگاهه (اسرافیل)راتقدیم میکنم:

گلسوا بگوت شکوفه جون/پاواش بشه تنیسر /امه دکن تنیرا/زی واش دتر شو دکت /ته بلا مه سرا بکت /شکوفه خونم تنیر اوکورد /اتش اوکورد چه اتشی /شولع ولوول کورده/گیزی بزع تنیرا/اوشه بزه اون دورا/گهنه حصیرا بگند /بنشت حصیر گوشه/سرخ تنیر اتش شکوفه سپده دما/ بکورد سرخ نارنج /شکوفه مگو گل وول /عزیزه چیه ی/فارسون لهجه خوشگل.

برگردان فارسی:

گلسبا گفت شکوفه جان /پا شو برو هیزم بریز تنور را روشن کن /زود باش دختر دار ه شب میشه /شکوفه خانم تنور را روشن کرد /اتش درست کرد چه اتشی /دوره وبره تنور را جارو کرد /ابپاشی کرد حصیر کهنه را پهن کرد ونشست گوشه حصیر / سرخی اتش تنور /صورت سفید شکوفه را مثل نارنج سرخ کرده بود /شکوفه نگو مثل گل دوست داشتنی به لهجه فارسی خوشگل .

بنویشته یه ایدامه بشین

.

.

.

 اسپــرو او بومـــه لولــع لولـع/خبـر بوردن مــه یار خیـــلی معلولـــع

بشه یارابگو معلولیت چیست/دلا بامون بکن دوشمن سگ کیست

 نوشته احمد بابائی دوگاهه(اسرافیل)

گبر «gabr» : کافر

فهمسن «fahmesaen» : فهمیدن

رادوار «radavar» : رهگذر

رادوار رس «radavar ras» : خط عابر

رادوار پورد «radavar purd» : پل عابر

دوارستن ، دوارسن «davarsaen» : گذر کردن ، رد شدن ، عبور کردن

وینارتن «vinartaen» : تنظیم کردن

وس «vas» : بسیار ، زیاد ، خیلی

میش : قارچ

پزیئن «pazien» : پزاندن

واکیرم داکیرم «vakiram dakiranm» : کج و مأوج ، کج و لوچ

سرنیویسی : ثبت نام

سیا : کوه

گر «gar» : کوه

سند «send» : سن

شنگرد «shangard»، شگرد : طرز ، شیوه ، روش

تان : کانون(در فیزیک)، مرکز

وزنگه «vaezaenga» : میانه ، وسط ، مرکز

دمیشتن «demishtaen» : شاشیدن

دمیز «demaz» : شاش ، ادرار

ژفر «zhaefr» : ژرف

شورم «shuraem» : مه

سوکاسوک «sukasuk» : عمود

سوجیئن «sujien» : سوزاندن

سنجسن «sanjesaen» : سنجیدن

دوستا چه ولاوی شیـــشه و و نفــتی کله / چه کوشکه در کوشکی خانه و چه خرفی کله

چه شار ، چه شــمس ، په شــلوار پابـــره / شــــون و ول وارنـــگ و یکیــنه دوستـــه وره

***«پیر شرفشا»***

ولاو : گلاب

خرف : سرخس

شار : شال

پابره : لبه

اوی : بی

ول : گل

ته که می شی بمو چاره بیاموج / که این تاریک شوانرا چون کرم روج

گــهی واجم که کی این روج آیـو / گهی واجـم که هرگـز وانه ای روج

***«باباطاهر»***

مو : من

آموجیئن : آموزاندن

شو : شب

روج : روز

جدول واج های گیله دپ:

* دپ «dep»: واژه ای ایرانی باستان است که به معنای خط و الفبا می باشد. ما  این واژه را به جای واژه ی عربی "خط" به کار برده ایم.

** این خط از راست به چپ نگاشته می شود.

توضیحات کامل تر را در این مقاله بخوانید

آموزش خط و الفبای گیلکی
تعداد صفحات: ۴۷

کد مقاله: ج/۱/۱۴

شماره ششم/پاییز ۹۵

دریافت

لطفا دیدگاه خود را در باب این خط به ما بگویید.

پارتی -----> دس فارس ( به معنای شخصی واصل به جاهای بالاتر و مهم تر مثلا در دستگاه های دولتی)

دانشگاه -----> دونش جیگا ( محل کسب دانش)

آزمایشگاه ----->ازمیت جیگا (محل آزمایش)

نیرو ------> قووت ( در مسایل فیزیک) ( توضیحی بدهم درباره پالایش زبان: یعنی به روز کردن زبان در بهترین حالت با آنچه که در چنته داری و اگر هم خود زبان کفایت نکرد مجبور به واژه سازی میشویم و نهایتا اگر این هم نشد به مبادله واژه با زبان های همریشه و دیگر زبان ها می پردازیم به نظرم قووت در زبان گیلکی جا افتاده است هر چند عربی باشد ولی کاربرد دارد به این ضرب المثل دقت کنید:  (وقتی کسی آخرین لقمه غذای خود را نخورد به او میگویند - تی قووته- )

انرژی ----> نا

کتاب خانه -----> ماتک جیگا
مدرسه----->دونش خونه (فرق این با بالایی در این است که استفاده از - خونه - معنایی خودمانی تر دارد و میشود گفت معنای کمتر و لول پایین تری دارد نسبت به دونش جیگا)

دوکو «duku» : ضربه

وخش «vaxš» : صحرا ، بیابان ، دشت

دˇغـˇن «dөgөn» : کانال آب ، نهر

دولاب : صندوق. همچنین پسوند مکان در زبان گیلکی، گیل دولاب ، تالش دولاب

دوؤل «duöl» : عمیق ، ژرف ، گود

دول «daval» : فریب ، خلف وعده

اِشپˇن «ešpөn» : آرنج

اِشپˇر : آرنج

اِشکُب : نوک آرنج

سوک : خروس

تله «talө» : خروس

سوتـˇه «sutө» : توت

سوسو ، سوسه : تحریک ، برانگیختن

اُشتن «oštan» : روییسدن ، رستن

پستاو «pastav» : تعقیب

بـˇرˇمـˇسن «bөrөmөsan» : رایج شدن ، شیوع یافتن

بـˇرˇمس : واگیر ، شیوع یافته

خـˇمانـˇه «xөmanө» : انبان

خم «xam» : قوس

خمیرˇه «xamirө» : ذات

خنی «xani» : برای ِ ، به خاطرِ

کولام ، کوتوم «kutom» ، کوتام : آلاچیق

لاباش : رخت خواب

لاخه : شاخه - تک - یک عدد از یک جفت را نیز گویند.

لاسه == معادل سازی شده با : سیال ، شاره ، خمیرسان در علم سیالات.

- لاسه : سیال

وˇدˇد «vөdөd» ، وˇدˇک «vөdөk» : غده

بیـˇـه «biyө» : رود بزرگ ، شط

نئـˇن «naөn» : گذاشتن

بوز : پاشنه ی پا

بوسار : متعفن

بوک : پوزه

وˇنگ «vөng» : گریه

برمه «berme» : گریه

توضیح و گزارش هر یک از واژگان و علت معادل سازی در بخش انجمن سایت آمده است. میتوانید برای خواندن توضیحات واژگان به اینجا بروید.

فاود «faved» : شمع ( منظور شمع و شمع کوبی در علم ساختمان و مهندسی است). این واژه در اصل به معنای پایه های فرو رفته در زمین است که معادل با شمع کوبی ساختمان گرفتیم.

فاود زیئن «faved zien» : شمع کوبی

سرکله «srkallө» : آغاز و شروع کار

تئن «tien» : بافتن ، تنیدن

چیه «ceyө» : حاشیه

تنکار «tөnөkar» : پایان و فرجام

لاچه : نرینه ، مذکر

چلک «calk» : سبد ، نوعی سبد

زیبیل : زنبیل

گوآل «gual» : جوال

گوآل دوج : جوال دوز

گردبنه «gredbenө» : زیر دیگی

کیش : شمشاد

سوفال : سفال

خلات «xөlat» ، خلت «xөlөt» : سفال

بینه : نعناع

پراچ «prac» : صافی ، الک

فشکل «fөškөl» : گوآلوچه ، گوجه سبز بزرگ

گوخلی «güxali» : [فشکل]

کوتر «kutөr» : ظرف

رکج «rakaj» : سفال ساز ، کوزه گر

لپه «lapө» ، لپ «lap» : توپ

پیلپ «peylap» : فوتبال . (توضیح:پی:پا « pey=foot » + لپ:توپ « lap=ball » )

پیلپ مزو «peylap mezu» ، پیلپ بازی : بازی فوتبال ، ورزش فوتبال.

پوگودن «pugudan» : تصفیه کردن و پالایش، تمیز کردن ، پاک کردن

یاپون «yapön» : شِنِل

کبا «kөba» ، کپا : قبا

چوخا : کُت ، کت مردانه

والسن «valөsan» : حلاجی کردن

والاشتن «valaštөn» : تجزیه کردن (در اصل: از هم جدا کردن رنگ ها در پشم ریسی و شالدوزی را گویند که ما معادل تجزیه کردن گرفتیم)

بزارشتن «bөzarөštan» : اندودن

پاچال : پدال

تان : پایان ، فرجام ، آخر کار

ارج «araj» : عمل ضرب ، ارج گودن : ضرب کردن

گوراوه «guravө» : جوراب

گوˇوره «gürө» : جوراب

جوروف «juröf» : جوراب

یخ «yax» : یقه

هوشه «huša» :خرگوش

اره نومو «arө numu» : نقش اسلیمی(ایرانی)

کجدو «kajadu» : کاج

کوآ «kua» : سرخس

سو «sev» : سیب

میل «mil» ، میلوم«milöm» : مار

رج «raj» ، رچ : ردیف

ویریف «virif» : اریب ، کج ، زیگزاگ

کنار «kanar» : حاشیه

سراچئن «saraciyen» : تمام کردن ، به پایان رساندن.

ریه ریه «riya riya» : راه راه

پوت : بوته

کیلیم : گلیم

هر «hөr» : ابر

نومو «numu» : عکس ، تصویر. (در اصل به معنای نقش و نگار است ولی ما معادل عکس و تصویر آوردیم)

لاچ : نقش ، نگار

لاج : نقش ، نگار

آریشه آریشه «ariša ariša» : رنگین کمان

رس «ras» : خط ترسیمی( منظور خط هندسی است نه خط نوشتاری یا الفبا: _____________ )

خالی: قالی ، قالی معرب خالی است.

خولی «xöli» : قالی

خالچه ، خولچه : قالیچه

اونکی «unki» : انگور

نول «nөvөl» : عکس ، تصویر ، نقش و نگار

وئوجین «vaojien» : بافتن

جلدغه «jaldөqe» : جلیقه

غوپه «qupө» : پولک ، قپه

پابزار «pabzar» : کفش ، چموش

پاوزار «pavzar» : کفش ، چموش

وند «vand» : بند کفش

چکتو «cakөtu» ، چوکوتور«cukutur» : اسکیت ، اسکی روی برف. این اسکی مدور از چوب انار یا سر شاخه های درختان ساخته می شد و گیلانیان کوه نشین در زمستان برای راه رفتن روی برف آن را زیر چموش خود می بستند.

اورسو «ursu» : عروس

دولاب «dulab» : صندوق ، پسوند مکان در زبان گیلکی نیز هست. همچون گیلدولاب ، تالشدولاب.

یاشگه «yašgө» : انبار

نوغول ، نوغوله «nuqulө» : استوانه

تبجه «tөbөjө» : طَبَق ، سینی گرد چوبی.

هراتی«hrati» : خرّاطی ، درودگری. واژه ی عربی خراط برگرفته از همین واژه است.

هرات «hrat» : خرّاط

کتل ، کتله «kөtөlө» : صندلی

لاوک «lavөk» ، لاک : طَبَق

ماتَک «matak»: کتاب

دِپ«dep»: خط

گیلکی	آوانوشت	پارسی	انگلیسی
شوون	Shu on	رفتن	go
ایسن/ مونسن	Easan	ماندن	stand
خوردن	Xurdan	خوردن	eat
خوبن	Xobe en	خواندن	ready
امن	Aman	آمدن	come
دیه ن	Diyen	دیدن	see
بشنستن-هیشنستن	Boshnoustan	شنیدن	hear-listen
گوتن/بوتن	Gutan	گفتن	say
سره دن	Sara h daan	فرستادن	send
گودن	Gudan	کردن	sequel
چاگودن	Chagudan	ساختن	made
ده ان	Da h an	داشتن	have
بوون	Bo'oun	شدن	do
ببون	Boboun	بودن	be
ببردن	Bebardan	بردن	convey-carry
ابن/اردن	Abeh en	آوردن	bring-fetch
بنویشتن	Banvishtan	نوشتن	write
هیه ن	Hiyen	خریدن	buy
ده ان-هدن	Dah aan-Hadan	دادن	give
که بین	Ka beyin	کندن	rend-cutout
کوشه ان	Kushe eh	کشتن	kill
دفرکسن	Dafarkesan	به یک باره ترسیدن،ترسانندن
دونستن-زونستن	Do'onestan	دانستن		know
وستن	Vastan	به مزاج آدم آمدن		-------
فترکسن	Fatarkesan	به تیپ و پای یه نفر زدن، تنه زدن		-------
دزین-دوستن	Dziyen	بستن		close
وارسن	Varsan	باریدن		rian
بیشتن	Bishtan	سرخ کردن،برشتن		Roast
پاستن	pastan	پاییدن		guard
پاسیین	Pasiyen	لگدمال کردن		-------
پزیین	pazyen	پختن		Cook
ووشتن	Vo'shtan	گریختن		Runaway
بیز	Biz	تنفر		disgust

دهیوپت(علی رضاپور)

1392/5/26

لهجه: لهجه اونیه که مثلا من گیلک که میخوام فارسی یا هر زبان دیگری حرف بزنم بعضی از کلمات یا خلاصه لابلای حرف زدنم نزدیک به زبان خودم حرف بزنم.یعنی لهجه هیچ چیز جدایی از زبان نیست بلکه نوعی از بیان زبانه.مثل لهجه ترکی ، کردی ،مازنی ،گیلکی ... . اینا که فارسی حرف میزنن به خاطر تفاوت زباناشون بعضی عبارات به سبک زبان خودشن میگن.
اما گویش: گویش زیر مجموعه ای یک زبان محسوب میشه.این جوری بگم در بعضی از واژه ها ،در شیوه ی ادای کلمات و گفتار واژگان زبان متفاوته. مثل اصفهانی: اینجو اصفهونست.=این جا اصفهان است.
یا تهرانی اینجا میدون آزادیه.اینجا میدان ازادی است. و از همین نمونه ها.ولی درباره ی گیلکی ما تو زبانمون به مورچه میگیم پیتار pitar.دقت کنی هیچ وجه اشتراکی نداره.یا به زنبور : سیفتال
موش : گرزه سنجاقک :تله ی talay
در بسیاری موارد ریشه واژه ها یکیه مثل جوراب:جوراف دیوار:دیفار ایران:ایرونIron
پس گیلکی حداقل چیزی که می تونه باشه گویش نه لهجه
اما در اثبات زبان بودن گیلکی:
زبان: هر زبانی برای خودش واژه های مستقل داره دستور زبان مستقل داره افعال مستقل داره و ...
واژه های مستقلو که چنتا رو گفتم اما از افعال مجزا از فارسی چنتاش رو میگم
شوونsho'on:رفتن
چاگودنchagudan:ساختن ،درست کردن
هی ین hiyen:خریدن
دفرکسنdafarkesan:به یک باره ترسیدن
وستنVastan:به مزاج آدم اومدن،میل داشتن به یه غذا وخوردنی
و بازم توی مطلب قبلیم داخل جدول گفته بودم........
همه ی این افعال گیلکیه و کاملا مستقل حالا اینا به کنار صرف فعل ما هم از فارسی بیشتر و توی فارسی خیلیاش وجود نداره.
مثلا بوشو دنم boshoo danam یکی ازمی اوناست که اگه بخوایم به فارسی ترجمه کنیم میشه رفته دارم.یا فعل شئو نابوم که میشه رفته می بودم . آیا ما تو ی فارسی چنین افعالی داریم ؟؟؟؟؟
ولی در قواعد دیگه : بازم چنتا رو مثال می زنم توی مضاف مضاف اله یا موصوف و اینا: جوراب قرمز : به گیلکی:سورخه جوراف--- سوسمار بزرگ توی گیلکی میشه پیله چوچار. چوچار یعنی سوسمار - پیله یعنی بزرگ
یا در ساخت اسم مرکب یا صفت:
رضا سوت زن:شیپ زنی رضا
رضا پا دراز: دیراز لنگ رضا
نیزه ی نوک کج : (ول:کج) توک (خلا:نیزه): ول توک خلا
و.............

یا واسه منفی کردن افعال

دادن=هدن .......................میدهد: نـمیدهد======هدنه:هـنـدنه
گرفتن= بیتن:هیتن.............میگیرد:نـمیگیرد======گینه:هـنـگینه
خریدن=هی ین..................خرید :نـخرید =======بیه:هیـنـته

دهیوپت(علی رضاپور)

1392/7/1

زبان یک ملت بزرگترین وجه اشتراک آن ملت است. با تحلیل در این جمله میتوان به این رسیدکه در یک جامعه، علی رغم وجود تنوع زبانی ولی یک زبان معیاری انتخاب میشود. زبان معیار خصوصیات زیر را دارا است : اول این که پرمخاطب باشد یعنی سخنگویان و سخنوران به آن زبان در جامعه زیاد باشد. دوم این که زبانِ کامل، مدرن، زنده و پویاتری نسبت به زبان های دیگرِآن جامعه باشد و سوم این که هویت آن جامعه را بدرستی پاسداری کند و مهر تاییدی بر اصالت و تمدن آن جامعه باشد.

این خصوصیات یک زبان معیار در یک کشور است و میتواند در مقیاس بزرگتر به صورت زبان میانجی در جهان و در مقیاس کوچک تر به صورت گویش معیار نمایان شود.

با این تفاسیر زبان گیلکی نیز نیازمند گویش معیار است که هم هویت منطقه کاسپین را احراز کند و هم در کتابت کتب علمی به زبان گیلکی از این گویش استفاده شود و در واقع زبان مطبوعات و رسانه ها شود.

زبان گیلکی دارای طیف گسترده ای از گویش ها و لهجه ها است ، وقتی به منطقه کاسپین نگاه می اندازیم میبینم که پهناوری زبان گیلکی از منطقه تالش نشینِ عنبران تا شرق مازندران و از جنوب تا  طالقان، دماوند، الموت است. پیدا کردن گویشی معیار با خصویات بالا در این طیف میتوان به گویش رشتی اشاره کرد که این گویش به علت مهاجرت زیاد اقوام گیلک در باطنش کلماتی فراتر از گویش رشتی نهفته است. البته گویش رشتی کامل کامل هم نیست و باید برای کامل کردن گویش رشتی از کلمات گویش های دیگر زبان گیلکی استفاده کرد.

( یک جور اتحاد تمامی واژه های گیلکی در قالب رشتی!)

گروهی به پشتوانه ی اینکه گیلکی اشتقاق یافته از زبان پارسی پهلوی است گویند که گیلکی گویشی از زبان فارسی است. ولی هیچ گاه در ریشه و ریشه شناسی رو زبان گیلکی و فارسی رو با هم مقایسه نمی کنند که آیا از باب دیرینگی کدام زبان به کدا زبان ارجحیت و یا قدیمی تر و اصیل تر هست:
آره زبان های کردی ، بلوچی ، گیلکی و فارسی نو و دری همه از هم خانواده و یا به قول شما از ریشه پارسی پهلوی هستند. بنا بر این این زبان ها در کنار و راستای هم قرار میگیرند در اینکه گیلکی گویشی از فارسی باشه. گیلکی گویشی از پهلوی محسوب میشه و پارسی پهلوی امروزه منسوخ شده و تنها یادگارش در همین زبان های محلی هست. ولی فارسی دری از پارسی پهلوی فاصله ی بیشتری گرفته به خاطر دلایل زیر:
1- قرار گیری موصوف و صف و مضا و مضاف الیه در دستور زبان فارسی دری بر عکس شده ینی در زبان پارسی پهلوی مثل انگلیسی به کار میرفته برای مثال جوراب قرمز. اگر به خوایم همین ترکیبو بدون ترجمه به قواعد دستور زبان پهلوی بنویسیم میشه : قرمز جوراب. که این قاعده هنوز در گیلکی پا بر جاست که میشه سورخهِ (قرمز) گُوره( جوراب).
2-لغات به جا مونده در زبان گیلکی اصیل تر از زبان دری هست. برای مثال واژه ی زیر در گیلکی جیر گفته میشه که شکل کهن تر اون در زبان پارسی پهلوی و باستانه.
3- افعال به جا مونده در زبان گیلکی هم همین طور هست. فعل گفتن در پارسی باستان میشه گوبَتَه و(Gubatav) که در گیلکی میشه بوگوتن که نزدیک تر بودن این لغت به شکل باستانش در گیلکی ملموس تره.
4- صرف افعال در زبان گیلکی گستردگی بیشتری از فارسی نو داره. که این مورد خودش گویشی از فارسی بودن گیلکی رو زیر سوال میبره چطور میشه گیلکی گویشی از فارسی باشه ولی صرف فعل های بیشتری داشته باشه. برای مثال بوشو(رفته) دنم(دارم) که میشه رفته دارم ، در مواقعی که شخص میخواد بگه من تا به حال به جایی رفته ام از این فعل استفاده میکنه. مو تهرونِ بوشو دنم. من ته به حال به تهران رفته ام. که این فعل به ناچار در فارسی رفته ام ترجمه میشه چرا که در فارسی رفته دارم بی معنا هست.
گیلکی گویشی از پارسی باستان یا پهلوی هست و چون این زبان ها منسوخ شده خودش به تنهایی زبان محسوب میشه نه گویش و زیر مجموعه ی زبانی که از خودش جدیدتر و جوان تر باشه!!.

آموزش خط و الفبای گیلکی
تعداد صفحات: ۴۷

کد مقاله: ج/۱/۱۴

شماره ششم/پاییز ۹۵

دریافت

اگه رو راس بیبی دونیا تی جایه

تیره کیشمیش نخود موشکیل گوشایه

تی سر دوشمندِ سایه جیر نیبه سبز

بکفته دارِ گول لانتی کولایه


ترجمه :


اگر صادق باشی همه ی دنیا از آن توست

و حتا کشمش نخود برایت مشکل گشاست

هیچگاه سرت در زیر سایه دشمن سبز نمی شود

زیرا گُل درخت افتاده قارچ است