تفاوت معنایی ریکه و پسر به همراه دیگر معادل های ریکا، وچه، کُتاک
منبع: www.guilakiacademy.ir
در زبان گیلکی برای واژه ی «پسر» معادل های پوسر/pusər/،پسر/pəsar/ و ریکه/rikə/، ریکا/rikâ/، وچه/vačə/، ره/rē/، ری/rey/و کتاک/kotâk/ وجود دارد.
اما توجه داشته باشید واژگان پوسر و پسر با دیگر موارد تفاوت کاربردی دارد. به عبارتی پسر معادل son و موارد وچه، کتاک، ره و ری، ریکه و ریکا به معنای boy در زبان انگلیسی میباشد.
دقیقا کاربرد دو مورد فوق مشابه تفاوت معنایی دتر و لاکو است که به آن اشاره شده بود.
به عبارتی دسته اول در موارد نسبت فرزند و والدین و یا در موارد عاطفی که در مقاله اول(تفاوت معنایی لاکو و دتر) ذکر شد بیان میشود.
رضا می پسر ایسه.
rez mi pəsar ise
رضا پسر من است.
دسته ی دوم نیز در معنای boy و یا موارد غیر نسبی به کار می رود.
او ریکَه دوخوندم(دوخاندم)
u rika duxo:ndəm
آن پسر را صدا زدم
https://t.me/guilaki/3391
نشانی مقاله اول:
https://t.me/guilaki/3304
گیلکی دئباره نؤمؤن
ولگؤن تعداد : ۵۰
مقاله کود: ر/۱/۱۱
هفتمی شوماره /بهار۹۶
جیراکش
واژه نامه آنلاین گیلکی(نسخه آزمایشی) راه اندازی شد…
کهن ترین و معتبرترین روایت از داستان رعنا
پژوهشی از علی نجفی اشکوری
دریافت
آموزش خط گیلکی
گیلکی فرهنگستان منتشر بؤده:
خط والفبای گیلکی ( گیلکی الیفبه):
آموزش خط و الفبای گیلکی
تعداد صفحات: ۴۷
کد مقاله: ج/۱/۱۴
شماره ششم/پاییز ۹۵
دریافت
ضرب المثل های گیلکی:
1-آتش بیگیره تره خوشه نپورسه.
آتش بگیره از تر و خشک نمی پرسد.
2-بازاره آتش گیره تخصیر باقله پوچ دره؟
بازار آتش میگیرد تقصیر با باقلا پز است؟
3- پور پور دوسن ، چموش پاره بون.
از بسیار بسیار (خیلی خیلی) دویدن کفش پاره میشود.
4- تلا کوتی خو خونه ور زور دره.
جوجه خروس جلوی خانه ی خودش زور دارد.
5- جایی گه آو نابون ، تیوم حرومه.
جایی که آب باشد تیمم حروم است.
6- چاره نداری ، ماره مرده واگوتن آقا.
از روی ناچاری به نا پدری باید گفت آقا
7- حسنه مو گُم ، حسین تو گوش کن.
به حسن میگویم ، حسین تو گوش کن.
8- خواب دبو سر بالش نخوای ، وشنا شکم قاتوق.
سر خواب آلود بالش نمیخواهد و شکم گرسنه خورشت!
9- دوز چی خوای ؟، بازار آشوفته.
دزد چه میخواهد ؟ بازار آشفته.
10-روبار آو برده دبو ، گوت : دریا کوین صافه.
آب ، رودباری را با خود می برد ، می گفت : ساحل دریا آرام است.
11- زنای مرده داره ، باره تنگ.
مرد را زن نگه میدارد ، بار را باربند.
12- سک خره حریف نیئه ، پالؤنه گوشه گازا گینه.
سگ حریف خر نیست ، گوشه ی پالان را به دندان میگیرد.
13- شو سیا ، گو سیا.
شب سیاه ، گاو سیاه
14- صنار داری سبزی خوای ، میمون داری خیلی خوای؟
صنار داری سبزی میخواهی ، میهمان داری خیلی میخواهی؟
15- ضرر جولوه هر جا بیگری ، ایستفاده.
جلوی ضرر را هر کجا بگیری ، سود است.
16- طالقؤنی یو گبر ، کسنه همره گیلؤن این، اینن خلخالی بمای!
طالقانی و گبر(نام پرنده) با هم به گیلان می آیند، می بینند خلخالی قبلا آمده است!
17- عزا چه عزایی ایسه گه مورده شور گیریه کونه.
عزا چه عزایی است که مرده شور هم گریه میکند!
18- غیرت مرده بکوشتای ، مین بار قاطره.
غیرت مرد را کشته است ، بار اضافه قاطر را.
19- فیوره یو دار سر فک نئن؟!
خارپشت و لانه نهادن بر روی درخت؟!
20- قرانه بفرتی ، دیار دومبال موجی؟
قرآن را فروختی دنبال دایره (ساز) میگردی؟
21- کو ، کویه نرسنه ، اما آدم ، آدمه رسنه.
کوه به کوه نمیرسد ، اما آدم به آدم میرسد.
22- گب بوخورده ، بی گل هیسا منه.
زمین خورده ، بی زمین نمیتواند بماند.
23- لنگرود مانده آوه مونه ، نه جیر شونه نه جور.
به آب راکد لنگرود می ماند ، نه بالا می رود نه پایین.
24- می سره غازه روغون واسه دری؟
به سرم روغن غاز می مالی؟
25- بکلسه نفته نذر ایمام رضا کؤنی؟
نفت ریخته را نذر امام رضا میکنی؟
26- نره مایی خوایی اشپیل دار؟
ماهی نر میخواهی اشبل دار؟
27- وختی نداشتی کوکو ، خالی پلاکه فوکو.
وقتی کوکو نداشتی ، پلوی خالی را بخور.
28- همه چی زور ، زیارتن زور؟
همه چی زور ، زیارتم زور؟
29- یه سر داری ، هَزار واجار؟
یک سر داری هزار سودا؟
دوجین بوبو " اصطلاحات و ضرب المثل های شرق گیلان- محمدولی مظفری" کیتاب جی.
گلچین شده از کتاب " اصطلاحات و ضرب المثل های شرق گیلان- محمدولی مظفری"
برای مشاهده ی تلفظ های فونت آن را از اینجا دانلود کنید.
پرندگان:
زرج«زاراج» : کبک
تورینگ«تحرصنگ» : قرقاول
ووشوم «وحشظم» : بلدرچین
چویین «چحضن» : لک لک
آلو «آلح» : عقاب
دال «دآل» : لاشخور
شوپره «شظپار» : خفاش
کلاگن «کالآگان» : قو
کوربی «کحربص» : جغد
گبر«گابار»: آبچلیک
گیژگال«گصژگآل» : کبوتر کوهی
پستانداران:
شآل«شإل» :شغال
ورگ«وثرگ» : گرگ
گرزه «گارزث» : موش
گل «گال» : موش بزرگ
فیوره«فؤرث» : جوجه تیغی
گونجه «گظنجث» : گوزن
شوکول«شحکحل»: موش درختی یا سنجاب
زربانیکه«زاربآنصکث» : گنجه بانو
سمیوره«سامؤرث»: سمور
شنگ «شثنگ»: سگ آبی یا سمور
فونت مخصوص
گبر «gabr» : کافر
فهمسن «fahmesaen» : فهمیدن
رادوار «radavar» : رهگذر
رادوار رس «radavar ras» : خط عابر
رادوار پورد «radavar purd» : پل عابر
دوارستن ، دوارسن «davarsaen» : گذر کردن ، رد شدن ، عبور کردن
وینارتن «vinartaen» : تنظیم کردن
وس «vas» : بسیار ، زیاد ، خیلی
میش : قارچ
پزیئن «pazien» : پزاندن
واکیرم داکیرم «vakiram dakiranm» : کج و مأوج ، کج و لوچ
سرنیویسی : ثبت نام
سیا : کوه
گر «gar» : کوه
سند «send» : سن
شنگرد «shangard»، شگرد : طرز ، شیوه ، روش
تان : کانون(در فیزیک)، مرکز
وزنگه «vaezaenga» : میانه ، وسط ، مرکز
دمیشتن «demishtaen» : شاشیدن
دمیز «demaz» : شاش ، ادرار
ژفر «zhaefr» : ژرف
شورم «shuraem» : مه
سوکاسوک «sukasuk» : عمود
سوجیئن «sujien» : سوزاندن
سنجسن «sanjesaen» : سنجیدن
دوستا چه ولاوی شیـــشه و و نفــتی کله / چه کوشکه در کوشکی خانه و چه خرفی کله
چه شار ، چه شــمس ، په شــلوار پابـــره / شــــون و ول وارنـــگ و یکیــنه دوستـــه وره
***«پیر شرفشا»***
ولاو : گلاب
خرف : سرخس
شار : شال
پابره : لبه
اوی : بی
ول : گل
ته که می شی بمو چاره بیاموج / که این تاریک شوانرا چون کرم روج
گــهی واجم که کی این روج آیـو / گهی واجـم که هرگـز وانه ای روج
***«باباطاهر»***
مو : من
آموجیئن : آموزاندن
شو : شب
روج : روز
پارتی -----> دس فارس ( به معنای شخصی واصل به جاهای بالاتر و مهم تر مثلا در دستگاه های دولتی)
دانشگاه -----> دونش جیگا ( محل کسب دانش)
آزمایشگاه ----->ازمیت جیگا (محل آزمایش)
نیرو ------> قووت ( در مسایل فیزیک) ( توضیحی بدهم درباره پالایش زبان: یعنی به روز کردن زبان در بهترین حالت با آنچه که در چنته داری و اگر هم خود زبان کفایت نکرد مجبور به واژه سازی میشویم و نهایتا اگر این هم نشد به مبادله واژه با زبان های همریشه و دیگر زبان ها می پردازیم به نظرم قووت در زبان گیلکی جا افتاده است هر چند عربی باشد ولی کاربرد دارد به این ضرب المثل دقت کنید: (وقتی کسی آخرین لقمه غذای خود را نخورد به او میگویند - تی قووته- )
انرژی ----> نا
کتاب خانه -----> ماتک جیگا
مدرسه----->دونش خونه (فرق این با بالایی در این است که استفاده از - خونه - معنایی خودمانی تر دارد و میشود گفت معنای کمتر و لول پایین تری دارد نسبت به دونش جیگا)
توضیحات مربوط به هر یک از واژگان معادل زیر برای گیلکی در اینجا آمده است. می توانید توضیحات را نیز مطالعه بفرمایید.
نپیک«Nepik» = کتاب
زاهیگ«Zahig» = عنصر
ویشگین«Višgin»=اتم
همستار«Hamastar»=رقیب
نون «Nun»= الان ، حالا
هنگارتن«Hөngartөn» = ملاحظه کردن
ایوج«Ivaj»= فقط ، تنها
چیهر«Chihr»= طبیعت
سهمان«Sahman» ، سهمون«Sahmo:n»=جمله
هوده «Hudө»، هودگ«Hudag» = فایده
بژ «Bež» = اما ، ولی
دوکو «duku» : ضربه
وخش «vaxš» : صحرا ، بیابان ، دشت
دˇغـˇن «dөgөn» : کانال آب ، نهر
دولاب : صندوق. همچنین پسوند مکان در زبان گیلکی، گیل دولاب ، تالش دولاب
دوؤل «duöl» : عمیق ، ژرف ، گود
دول «daval» : فریب ، خلف وعده
اِشپˇن «ešpөn» : آرنج
اِشپˇر : آرنج
اِشکُب : نوک آرنج
سوک : خروس
تله «talө» : خروس
سوتـˇه «sutө» : توت
سوسو ، سوسه : تحریک ، برانگیختن
اُشتن «oštan» : روییسدن ، رستن
پستاو «pastav» : تعقیب
بـˇرˇمـˇسن «bөrөmөsan» : رایج شدن ، شیوع یافتن
بـˇرˇمس : واگیر ، شیوع یافته
خـˇمانـˇه «xөmanө» : انبان
خم «xam» : قوس
خمیرˇه «xamirө» : ذات
خنی «xani» : برای ِ ، به خاطرِ
کولام ، کوتوم «kutom» ، کوتام : آلاچیق
لاباش : رخت خواب
لاخه : شاخه - تک - یک عدد از یک جفت را نیز گویند.
لاسه == معادل سازی شده با : سیال ، شاره ، خمیرسان در علم سیالات.
- لاسه : سیال
وˇدˇد «vөdөd» ، وˇدˇک «vөdөk» : غده
بیـˇـه «biyө» : رود بزرگ ، شط
نئـˇن «naөn» : گذاشتن
بوز : پاشنه ی پا
بوسار : متعفن
بوک : پوزه
وˇنگ «vөng» : گریه
برمه «berme» : گریه
توضیح و گزارش هر یک از واژگان و علت معادل سازی در بخش انجمن سایت آمده است. میتوانید برای خواندن توضیحات واژگان به اینجا بروید.
فاود «faved» : شمع ( منظور شمع و شمع کوبی در علم ساختمان و مهندسی است). این واژه در اصل به معنای پایه های فرو رفته در زمین است که معادل با شمع کوبی ساختمان گرفتیم.
فاود زیئن «faved zien» : شمع کوبی
سرکله «srkallө» : آغاز و شروع کار
تئن «tien» : بافتن ، تنیدن
چیه «ceyө» : حاشیه
تنکار «tөnөkar» : پایان و فرجام
لاچه : نرینه ، مذکر
چلک «calk» : سبد ، نوعی سبد
زیبیل : زنبیل
گوآل «gual» : جوال
گوآل دوج : جوال دوز
گردبنه «gredbenө» : زیر دیگی
کیش : شمشاد
سوفال : سفال
خلات «xөlat» ، خلت «xөlөt» : سفال
بینه : نعناع
پراچ «prac» : صافی ، الک
فشکل «fөškөl» : گوآلوچه ، گوجه سبز بزرگ
گوخلی «güxali» : [فشکل]
کوتر «kutөr» : ظرف
رکج «rakaj» : سفال ساز ، کوزه گر
لپه «lapө» ، لپ «lap» : توپ
پیلپ «peylap» : فوتبال . (توضیح:پی:پا « pey=foot » + لپ:توپ « lap=ball » )
پیلپ مزو «peylap mezu» ، پیلپ بازی : بازی فوتبال ، ورزش فوتبال.
پوگودن «pugudan» : تصفیه کردن و پالایش، تمیز کردن ، پاک کردن
یاپون «yapön» : شِنِل
کبا «kөba» ، کپا : قبا
چوخا : کُت ، کت مردانه
والسن «valөsan» : حلاجی کردن
والاشتن «valaštөn» : تجزیه کردن (در اصل: از هم جدا کردن رنگ ها در پشم ریسی و شالدوزی را گویند که ما معادل تجزیه کردن گرفتیم)
بزارشتن «bөzarөštan» : اندودن
پاچال : پدال
تان : پایان ، فرجام ، آخر کار
ارج «araj» : عمل ضرب ، ارج گودن : ضرب کردن
گوراوه «guravө» : جوراب
گوˇوره «gürө» : جوراب
جوروف «juröf» : جوراب
یخ «yax» : یقه
هوشه «huša» :خرگوش
اره نومو «arө numu» : نقش اسلیمی(ایرانی)
کجدو «kajadu» : کاج
کوآ «kua» : سرخس
سو «sev» : سیب
میل «mil» ، میلوم«milöm» : مار
رج «raj» ، رچ : ردیف
ویریف «virif» : اریب ، کج ، زیگزاگ
کنار «kanar» : حاشیه
سراچئن «saraciyen» : تمام کردن ، به پایان رساندن.
ریه ریه «riya riya» : راه راه
پوت : بوته
کیلیم : گلیم
هر «hөr» : ابر
نومو «numu» : عکس ، تصویر. (در اصل به معنای نقش و نگار است ولی ما معادل عکس و تصویر آوردیم)
لاچ : نقش ، نگار
لاج : نقش ، نگار
آریشه آریشه «ariša ariša» : رنگین کمان
رس «ras» : خط ترسیمی( منظور خط هندسی است نه خط نوشتاری یا الفبا: _____________ )
خالی: قالی ، قالی معرب خالی است.
خولی «xöli» : قالی
خالچه ، خولچه : قالیچه
اونکی «unki» : انگور
نول «nөvөl» : عکس ، تصویر ، نقش و نگار
وئوجین «vaojien» : بافتن
جلدغه «jaldөqe» : جلیقه
غوپه «qupө» : پولک ، قپه
پابزار «pabzar» : کفش ، چموش
پاوزار «pavzar» : کفش ، چموش
وند «vand» : بند کفش
چکتو «cakөtu» ، چوکوتور«cukutur» : اسکیت ، اسکی روی برف. این اسکی مدور از چوب انار یا سر شاخه های درختان ساخته می شد و گیلانیان کوه نشین در زمستان برای راه رفتن روی برف آن را زیر چموش خود می بستند.
اورسو «ursu» : عروس
دولاب «dulab» : صندوق ، پسوند مکان در زبان گیلکی نیز هست. همچون گیلدولاب ، تالشدولاب.
یاشگه «yašgө» : انبار
نوغول ، نوغوله «nuqulө» : استوانه
تبجه «tөbөjө» : طَبَق ، سینی گرد چوبی.
هراتی«hrati» : خرّاطی ، درودگری. واژه ی عربی خراط برگرفته از همین واژه است.
هرات «hrat» : خرّاط
کتل ، کتله «kөtөlө» : صندلی
لاوک «lavөk» ، لاک : طَبَق
ماتَک «matak»: کتاب
دِپ«dep»: خط
|
گیلکی |
آوانوشت |
پارسی |
انگلیسی |
|
|
شوون |
Shu on |
رفتن |
go |
|
|
ایسن/ مونسن |
Easan |
ماندن |
stand |
|
|
خوردن |
Xurdan |
خوردن |
eat |
|
|
خوبن |
Xobe en |
خواندن |
ready |
|
|
امن |
Aman |
آمدن |
come |
|
|
دیه ن |
Diyen |
دیدن |
see |
|
|
بشنستن-هیشنستن |
Boshnoustan |
شنیدن |
hear-listen |
|
|
گوتن/بوتن |
Gutan |
گفتن |
say |
|
|
سره دن |
Sara h daan |
فرستادن |
send |
|
|
گودن |
Gudan |
کردن |
sequel |
|
|
چاگودن |
Chagudan |
ساختن |
made |
|
|
ده ان |
Da h an |
داشتن |
have |
|
|
بوون |
Bo'oun |
شدن |
do |
|
|
ببون |
Boboun |
بودن |
be |
|
|
ببردن |
Bebardan |
بردن |
convey-carry |
|
|
ابن/اردن |
Abeh en |
آوردن |
bring-fetch |
|
|
بنویشتن |
Banvishtan |
نوشتن |
write |
|
|
هیه ن |
Hiyen |
خریدن |
buy |
|
|
ده ان-هدن |
Dah aan-Hadan |
دادن |
give |
|
|
که بین |
Ka beyin |
کندن |
rend-cutout |
|
|
کوشه ان |
Kushe eh |
کشتن |
kill |
|
|
دفرکسن |
Dafarkesan |
به یک باره ترسیدن،ترسانندن |
||
|
دونستن-زونستن |
Do'onestan |
دانستن |
know |
|
|
وستن |
Vastan |
به مزاج آدم آمدن |
------- |
|
|
فترکسن |
Fatarkesan |
به تیپ و پای یه نفر زدن، تنه زدن |
------- |
|
|
دزین-دوستن |
Dziyen |
بستن |
close |
|
|
وارسن |
Varsan |
باریدن |
rian |
|
|
بیشتن |
Bishtan |
سرخ کردن،برشتن |
Roast |
|
|
پاستن |
pastan |
پاییدن |
guard |
|
|
پاسیین |
Pasiyen |
لگدمال کردن |
------- |
|
|
پزیین |
pazyen |
پختن |
Cook |
|
|
ووشتن |
Vo'shtan |
گریختن |
Runaway |
|
| بیز | Biz | تنفر | disgust | |
دهیوپت(علی رضاپور)
1392/5/26
کاربردهای مختلف مردن در فرهنگ گیلکی :
بمیرم تره : دلم برات میسوزه ! میرم تره : عاشقتم ! بوشو بمیره : گم شو ! بمردی ؟ :چرا جوابمو نمیدی ؟! مردنی : استخوانی ! بمرده گاو : بیحال ! بمردم : خسته شدم ! من بمیرم ؟ : راست میگی ؟ 
چنته جی گیلکی واجونی کی شعر قبلی مئن بوما و بوتم شاید خیلی شون اوشونه معنی نودونن هینه واسی اوشنه شیمه به ویجین بودم.( چندی از واژه هایی که در شعر قبل اومد و گفتم شاید معنی شون رو ندونید براتو گلچین کردم)
خوˇو « xow» : خواب
زمت «zamat»: دوران ، زمان
فترکسان«fatarkasân» : حمله کنان
ژیهار «ghîhâr»: فریاد بلند ، نعره
توˇره « töwre»: تبر
دارˇه « dârê»: نوعی داس بومی گیلان و شمال که از داس کوچک تر بوده و دندانه دار است(ریزتر از اره) مخصوص بریدن برنج و ...
ووˇشتن « vöwštan»: فرار کردن ، گریختن.
- این واژه در گیلکی شرقی به صورت ویرتن « vîyrtan»نیز به کار میرود. ور در زبان گیلکی غربی به صورت گورُختن«guröxtan » به کار میرود.
دکوشتن « dakuštan»: خفه کردن
دبیشتن « dabištan»: سوزانیدن
فوتوشتن« futuštan» : مکیدن
تال و تیلوس «tîlös» & «tâl»: نوعی گیاه پیچان که به دور درختان و ... می پیچد. کنایه از حاکم و رعیت.
کالنجار « kâlanjâr»: کارزار ، میدان جنگ.
ویرˇا « virä»: گم و ناپدید
آل « âl»: شاهین ، عقاب
ناˇره «nârê »: نعره
زبونی « zboney»: کنایه از زبان کوچک، زبانک.
دگرسن « dagarsan»: روی بر گرداندن.
کولاکت « kulâkat»: چماق ، چوب بزرگ.
کوف « kuf»: کوه
جهندم « jahandam»: جهنم
دپاختن « dapâxtan»: از رو رفتن، ضایع شدن.
برخی ازلغات گیلکی با برگردان فارسی
اَبچین پلاستیک
اَتَر طنابی که برای خشک کردن لباس می زنند
اَجون پدر بزرگ پدری
اَدَش برادر بزرگ
اَربکَ یک نوع گلابی کوچک مخصوص گیلان
اَربه یک نوع میوه ریزجنگلی که با آن شیره درست می کنند(خرمالوی جنگلی)
اَربه دوُشُو شیره ای که با اربه درست می کنند
اَستُن کفگیر
اَشپُول خاویار-تخم ماهی-به ماهیچه دست و پا هم می گویند
اَغوجون بابا
اَغوز گردو
اَنبَس پرپشت-جفت جفت
اُوسی هَوُ-همسر شوهر
اَواجی خواهر بزرگ
اُوخوری لیوان
اُورا آنجا
اُوکَت ....................
اُولاکو لاک پشت
ایرا اینجا
ایوَ ته این ورتر
ایستکون استکان
آلوخ نام پرنده ای
بال دست
بَ به پدربزرگ مادری
بَنَش بشین
بَبیشته سرخ شد
بَپوته پخت
بَپیسه پوسیده شده
بتَرکسه ترک برداشتن
برَ برادر
بَرَم دار درختی کوچک که عروس گیلانی هنگام رفتن به
خانه شوهر با جهیزیه خود با خود می برد.
بوُماسه ورم کرد
بمُرده مُرد
پَچ آدم قد کوتاه- پارچ
پَرکنه می لرزه
پسَ بوما برگشت
پَلا بونه ته دیگ
پلُوته بزرگ
پَلَپوچ کسی که می توانند پلو بپزد
پی تار مورچه
پیچه گربه
پیچِه شال گربه وحشی
پیچهَ کوته بچه گربه
پیلَ غَ پدربزرگ پدری
پیل مَر مادربزرگ پدری
پیلام گیاهی خودروکه در اکثر مناطق گیلان می روید و بوی
خیلی تندی دارد
تَت به آدم ساده می گویند. تَت موندَنه یعنی ساده است چیزی سرش نمی شه
تَرسنه می ترسه
تَلار ایوان خانه
تَلار پَله راه پله چوبی که برای رفتن به طبقه دوم خانه به
کار برده می شد
تَل تلخ
تَله خروس
تُورش اَنار نوعی انار ترش جنگلی که در گیلان می روید و
از آن رب انار درست می کنند
تُورف ترب
تُوکاله نوک هرچیز
تی تی شکوفه
تی رینگ زبونِی یک نوع سبزی خودرو است برگش شبیه
اسفناج اما کوچکتر
جَلف عمیق
جُر بالا
جول گونه
جیر پایین
چاشوُ چادرشب
چَپَر دیواری که با چوب دور باغ را محصور میکنند
چَشپَره دورادور سایبان خانه را می گویند
چَل ایسه زمین گِلی هست
چوچار مارمولک
چوچای پستان
چوچاکی پستانک
چوچاق یک نوع سبزی معطر که در شمال می روید
خاکشون چوبی هایی محکمی که برای تلمبار استفاده می کنند
خاطر خواه خواستن- معشوقه
خُج نوعی گلابی که در گیلان می روید
خَخُ خواهر
خَلجون خاله (خاله جون)
خَلجین پسَر پسر خاله
خَلجین تَر دختر خاله
خُلی آلوچه
خُودَره خوابش می یاد
خُوسن سُرفه
خُوندَش پژواک
دار درخت
دای پسَر پسردایی
دای دتَر دختردایی
دَچکسه گیرکرده
دَخسه خیس خورده
دُخوس بازی قائم موشک بازی
دَره یک نوع داس کوچک که برای بریدن
برنج از آن استفاده می کنند
دَلار نمک سبز-با سبزی های معطر و نمک درست میکنند با سالاد و خیار و یا با پرتغال ترش خورده می شود.
دَموُرده غرق شد
دَمَرده یک وسیله چوبی بزرگ به شکل T که برای
مسطح کردن زمین شالیزار هنگام نشاء از آن استفاده می کنند
دوخالَنگ چوب بلندی که ابتدای آن هفتی شکل است
برای آب برداشتن از چاه یا چیدن میوه از روی درخت استفاده می شود.
دوخُنسه صداکرد
دوُماسه گیرکرد-دیرکرد
دیم صورت
دیل دَبوسته عاشق شده
راب حلزون
رَابشکن یک نوع پرنده
رَخشهِ ای جاده
ری کَ پسر
ریگ ماسه بادی-شن ساحل
زَربانوکَی .........................
زَلیک به چیز ریز و غیر قابل استفاده می گویند مثلا تَهِ خیار یا
وقتی گوجه سبز ریز است می گویند زَلیکَه
زَک بچه
زیفلام بادکنک
ژَگلَه-ژیویر فریاد
سُرخ جول لپ گلی (کسی که دارای لپهای قرمز است)
سَل مرداب
سَل تی تی نیلوفر مرداب
سوبول شپش
سُوکُنه روشن است
سونجاق سنجاق
سَرمو مو-موی سر
سوپایه سه پایه
سولاخه سوراخ
سیفتال زنبور
سیفید سفید
شُوب رار برادرشوهر
شُوبرار زَن زن برادر شوهر- جاری
شُوپِر پدرشوهر
شُوخَخُو خواهر شوهر
شوکُور نیم دانه برنج
شُوکُم پیس شکمو-کسی که هر چه میبیند می خواهد
شُوکول سنجاب
شُوکُمِیته حامله شده
شُومَر مادرشوهر
عَم پسر پسرعمو
عَم خَنم عمه(عمه خانم)
عَم دتَر دخترعمو
عَمِه پسَر پسرعمه
عَمِه تَر دخترعمه
فتَرکسه حمله ور شدن
فَک لانه
قَبدون پارچ مسی که در قدیم در گیلان استفاده می شد
کاس(کَ س) سبز یا آبی کاس چوم یعنی چشم آبی
کَتره کفگیر
کَتَک مرغ جوان
کَتَل چارپایه
کَتیر چانه-فک
کَتیر بُودَه بغض کرده
کَرک مرغ
کَرک پَیین پهن مرغ
کَرک لونه لانه مرغ
کَل کچل – نر
کُل موج
کلَج کلاغ
کَله اجاق قدیمی را می گفتند
کَله بَنی یعنی غذا را روی اجاق بگذار
کَلِه خاک خاکستر چوبی که در اجاق بر جای می ماند(در قدیم از خاکستر برای تمیز کردن
ظروف و شستن لباس استفاده می کردنند)
کُلو گوساله
کُلوشکُون مرغ مادر
کُوروم نوعی مار
کُوشتای کوچک
کُولکافیس پرنده چرخ ریسک
کُول شانه- سواری- کند –بلندی تپه مانند
(این لغت چند معنی دارد باید به موضوع جمله نگاه شود)مثال:
بیا بشیم کول سَر بیا برویم بر روی بلندی
کارد کوله کارد کُند است
بیا ت َ کُولِ گیرم بیا تو را بر پشت خود سوار کنم کولی بدم
کومار از خانواده زالزالکها است یک نوع میوه جنگلی کوچک به اندازه نخود سیاه رنگ
کُونوُس ازگیل
کین سوکونِی کرم شب تاب
گالَش نام قومی در گیلان
گالَش یک نوع کفش لاستیکی
گالیجار محل روئیدن گالی(یک نوع گیاه با برگهای علفی بلند که در زمینهای مردابی
میروید برای بافتن حصیر استفاده می شود.)
گَرزنه گزنه
گلَف کم پشت-بافاصله
گُو گاو
گُول کُنه جوشیدن-جوش کنه
گیجیک ریش ریش(ریشه فرش ریشه روسری)
لابدوم تارعنکبوت
لاپوشان پنهان کردن - استتار
لاسو خمیر
لافَند طناب
لاکو دختر
لالابو ساکت باش-لال شو
لَگ پا
لَلیگ دار نام درخت اقاقیای جنگلی که تیغهای فراوانی دارد
لیلَنگوله آفتابه
مَر مادر
مَرغونه تخم مرغ
مَلجه گنجشک
مُو من
می جیک مژه
میلوُم مار
نَ نه مادربزرگ مادر
نوغون کرم ابریشم
نُوم فَکت یک نوع فحش یعنی از نام و اعتبارت بیفتی
واجور دَنه بس است خیر و برکت دارد
واشَک نام پرنده ای
وَخسه نم گرفته
وَخوب آگاه
وَدیه وادی- مزار
وَر گیج
وَرزه گاو نر
وُشُوم نام پرنده ای
وَروَره گشاد
وَگَرسه برگشت
وَلگ برگ
وَلیشته لیس زد
وَمُوج بگرد
ووُردو گرز-قوی آتش زنه(یکی از گیاهان مرداب)
وی ریس برخیز
ویریس طنابی که کشاورزان با کاه درست می کنند.
ویلیسکین نیشکون
وییای حشرات ریزی که تابستان دور چراغ می گردند
هَچی الکی
هَلُوچین تاب
هَلی آلوچه
هَندِه بازم- دوباره
هیسکالِی یه زره
هیشتَک نام حشره ای-کنه
هیمه هیزم
هیندونه هندوانه
هیواردِه اُ- الان دیگه
یسکالیه یه زره
کــــولــــوشــــکن
ͼ●○○○●ʘʘ●○○○●ͽ
در زبان گیلکی کولوشکن به مُرغی گفته می شود که جوجه دار شده است و مُرغی که آماده جوجه دارشدن است را مُرغ "کوُلک" یا "کُورک" مینامند.
با bâ، وا vâ: آش ، غذای پخته شُل، مثل شوربا ، انجیلبا ، انجیلوا.
باب bâb: رسم ، روش
باتم bâtom: مکافات ، مجازات ، کیفر
باج : 1- رشوه 2- مالیات 3- تکه ، قطعه 4- فربه ، چاق
باج باج bâj bâj: ریش ریش ، تک تکه
بادرنگ : ترنج ، بالنگ
باغاره bâqäre-a : گواتر ، ورم گواتر
باد برود bâr borud : غرور کاذب ، تکبر
بارجه bârja : صمغی که در طب گیاهی و سنتی استفاده می شود. صمغ طبی
بارکازbârkâz، بارکاسbârkâs: کِشتی ، کشتی دریاپیما
بارو bâru: انبار ، انبار برنج ، قلعه
بازارمجbâzâr maj: بازارگرد، کاسب دوره گرد
باغلا بیج bâqlâ bij: نوعی خورشت.
پابوزگیرpâbuzgir : خرچنگ
پاپولی pâpoli : پروانه
پاپی pâpey : دقت ، توجه
پاپیت pâpit : پابرهنه ، بی شخصیت
پات pât: پوسته ی ناز لوبیا و باغلا
پاتال pâtâl: فرتوت ، پیر
پاتال pâtâl: کف پا
پاتاوُل pâtâvol: دارابی ، یکی از مرکبات
پاتاوه pâtâwe، پاتووه pâtowe: ساق بند ، پاتابه
پاتوک pâtuk: نوک پا ، مدت اندازه ی یک گام برداشتن ، لحظه ای کوتاه. پاچوک نیز گویند.
پاتیک pâtik : عنکبوت ، لابیدون نیز می گویند.
پاچان پاچان pâchân pâchân: خرامان خرامان، پاچ پاچه ی نیز می گویند.
پاچُکولpâchokul : غوزک پا ، برجسنگی و برآمدگی پا.
پادوش pâduš: چرم ، چرم ضخیم دباغی شدهی گاو یا اسب و خوک که خشک و مستحکم اند و از آن برای کفی کفش استفاده می کنند.
پار pâr: گذشته ، قبل ، پیش از این
پارس pârs: باتون ، چوبدستی کوتاه مخصوص دفاع که در آستین پنهان کنند.
تونگی : پارچ (به پارچ گلی گفته می شد)
تومون : پیژامه
تی تی : شکوفه
گومار: درهم پیچیده
گوگوز: شیر خشک
گ َچ : معلول از قسمت تحتانی (انحراف پا)
گه ره: گهواره
گمج: ظرفی گلی با دهانه گشاد برای پختن انواع خورشت از آن استفاده می شود
موکابیج: بلال
میلوم : مار(به مارهایی که زیربدنشان قرمز است گفته می شود)
می میکِ ی: پستانک
موشورفه: نوعی ظرف مسی
فِشال: بچلان
فوکون : بریز / قسمتی از خانه های قدیمی
فیفیچ : نوعی غذا که با ماهی درست می کنند/ دور چیزی پیچیدن
کلماچین : تک و توک -کم و زیاد
کُج : صدای بلند
بوک: لب جمع شده
بنه: می شود/ ریشه
لوچ: کسی که انحراف چشم دارد
تومونِ کوتا بندَ مونی ، هرچی توشکه زِنی ، کوتا ترا بنی.
بند تنبان کوتاه را می مانی ، هرچه قدر گره می زنی ، کوتاه تر می شوی.
دار هرچی ویشتر با باره ، اونه سر جیرتر هنه.
درخت هرچه بار بیشتری بیاورد ، سرش پایین تر می آید.
شآله ، آدم خور چاگودی؟!
از شغال آدم خر درست کردی؟!
خودا شمشیر همیشک تیجه.
شمشیر خدا همیشه تیز است.
کولا سر شی بو ، بشوی پا شی بَبوی؟
کلاه برای سرِ بود ، رفت شد برای پا؟
کلن هم سر ، کورون هم چوم.
سر کچل ها مانند هم ، چشم کورها مانند هم.
کرک؟! گله جیک ندنم ، مره بوخونی.
پرنده؟! من حتی جیرجیرک خاکی هم ندارم که برایم آواز بخواند.
لغت:واجه
آپلود : جُو̌ راکِش
دانلود : جیر̌اکش
انباشتن : وانارستن، وناراستن
مخلوط کردن : ویر̌اشیِن( آراستنم بنه)
اتصال : خال
غرور : تَنام
غمگین : دیل بیته کس ، دیلحزین
لال : کَرَس
مژگان : میلان
خراشیدن : فکَلاشتن
غارت کردن : بِتَروَسسَن ، بتروستن.
خاطره : نامجه
هدر دادن ، دور ریختن : دَگَلَه̌ دن
سازگار شدن: او̌بر̌دن
فعل : کونیش
فعل مرکب : تویِم کونیش
جوهر ، گوهر : چِرنیل
وبسایت : لاجیگه ← وب انگلیسی زوون مین بنه تار ، بافته بوبو و سایتم بنه مکان ، جا – که لا یا لاه ، لاس گیلکی مین وبِ معنیِ دِنه جیگه هم سایت معنی دنه.
پاورقی: جیر نیویس
سرتیتر: جو̌رنیویس
باز، دوباره : هنده
الان، حالا: نون ،هسا ، هسه
استخوان: خاش
غضروف: تر̌ه خاش
گیر دادن: وا̌ک̌تن
دلیل، علت : بو̌ وَش
نوع، گونه: جور
خاموش کردن: برقی دزگاوؤن واسی؛ دکوشتن
روشن کردن: برقی دزگاوؤن واسی؛ و̌ایتن ، واگیتن
پنهان کردن ، پنهان شدن زیر چیزی: جوکودن
بستن(در و ...) : دزی̌ یِن، دَوَستَن
متن : وُ̌وت
پیچیدن، پخش شدن چیزی(ناخوشی ، شایعه ...): دیپیتو̌ وِن
معاصر: زماتین
عشق: تنخایی
حاشیه: گیجیگ
مقاله ، جستار : وانیویس
چیدن: دچین
جمع کردن: فیچین
خراب کردن: واچین
حمله کردن، تاختن : فَتَرکِستَن،فترکسسن
تور : دیوانه ، وحشی ، پریشان(غیر متمدن)
لانه: فَک
مرورگر: وَمُجِی
یقین: آوار
رهیدن، فرار کردن: وُ̌وشتن ، ویرتَن، ویروتن
سیمبر: درگاه خانه، میدان کشتی گیله مردی
فکر و اندیشه ،تفکر: ویر
گرگ: وَرگ
برگ: وَلگ
بازی ، گِیم : مِزو ، مِزا ، بازی
طبقه: اوشکوب
جاده : راشی
اندازه ، هندسه: هَنگَدَر
آن اندازه : هنی
گوساله : منده ، لیشه
گاو جنگی: ورزاجنگ
نگاه کردن: دیه ین ، فندرستن
گُم: اویرا
گمشده: اَویرا بوبو
«گیلـ»: گیلکی
«تالشـ»:تالشی
«پب» : پارسی باستان
«استـ»: پارسی اوستایی
«سنسـ»: زبان سنسکریت
«پهلـ»: زبان پهلوی(پارسی میانه)
hata , herê «گیلـ»: اینجا ............hadha«استـ»:اینجا
vâsh«گیلـ»و«استـ»: علف
azem«تالشـ»و«استـ»: من
vaj«تاشـ»و«گیلـ»:کلمه،واژه............vatch«سنســ»
shi«گیلـ»وez«تالشـ»:مالِ او.............us«استـ»
kinne«تالشـ»:دختر..............ghene«استـ»:یک زن
kija , kaussi , kor «گیلـ»:دختر...........kissorim«سنسـ»
nirzh ; nerzh«گیلـ»: قیمت.............arzh«سنسـ»
hasa«گیلـ»: الان، اکنون...............adhas«استـ»و«پهلـ»
das«گیلـ»:داس..............das«استـ»
ahme , hanim«گیلـ»: ما میاییم.................ahmaim«استـ»
purd , potd«گیلـ»: پل....................pareta«استـ»
beyn , bein«گیلـ»: ببین...............vaena«استـ»وvaina«پب»وwen«پهلـ»
puΘer«گیلـ»: پسر...............puΘra«استـ»وpuca«پب»و puhr«پهلـ»
بونه:
خوجکو(2)،وانیویس-دوکتر منصور ثروت
راهنمای زبان پارتی-دوکتر زضایی باغ بیدی
.
.
.
1- کتکتاز، گدگداز: تله ژیهار خطر و هوشدار موقع. کرک دادم گونن بعد خو مرغونه بنک.
پهلوی زبون مین تله گوتن کهرکتاز که ای کتکتازم اونه وگردونه ببوکه.
2- شَتَلَپ : کتن چیزه سنگین صدایه گونن او مین.
3- تغ تغ : کوتن چیزی یا زیه ین تترج چیزی گونن.
4- غار غار : کلاچ آواز گونن.
5- چه چه ، چاپ چاپ : بلبل آواز بنه.
6- غل غل : او جوشین صدایه گونن.
7- چلس چلوس : هوتو تترجه ماچ گودن گونن.
8- بیر بیر [تالشی] : جوشین او سماور مین.
9- جیک جیک : چیریی یا چوشنک آواز گونن
10- جیر جیر : چیره کون و کاتیکون نوا خو مین گونن.
11- چک چک : شکنن دار و چوبو یا هی جور چیزون(چوبی بام و هندونه قا چ گودن و ...)
12- بیب بیب، دید دید : ماشین بوق صیدا گونن.
13- باغو بغو: شیپور صیدا گونن.
آمار مطالب
آمار کاربران
آمار بازديد